13 Қазан 2020

Бала қорқынышы

Әрбір сау адамға қорқыныш сезімі тән болады, ал қорқыныш сезімін білмейтін адам ауру адамға теңеледі және соған сәйкес қорқыныштың мүлде болмауы  психопатология саласына қатысты белгілердің бірі болып табылады. Нәрестеде алғашқы қорқыныштың пайда болғанын бірнеше ай өткеннен кейін  байқаймыз.  Ол бір белгісіздіктен  қорқу түрінде көрінеді. Сәби…, Бұл жерде  қорқыныштың қалыптасуының екі механизмі жұмыс істейді:, "Мен жалғыз қалдым" – бұл  өзі әбден бауыр басып қалған  анасынан  айрылу қорқынышына тән болады; Бейнені ойша елестете алатын балаға қараңғы бөлменің бұрышында әр түрлі қорқынышты бейнелер тұрған секілді көрінеді., Ата-аналарға не істеу керек?, Қараңғыдан қорыққан баланың "қорқақтығы үшін" жазалауға болмайды және оны бұл үшін ұялтудың қажеті жоқ. Себебі, бала онсыз да қорқынышын ата-анасынан жасырып , онымен жалғыз қалуға тырысады. Баланың ұйықтап жатқан бөлмесінің есігін ашық қалдыруға болады, бірақ ең дұрысы баланың қолы  жететін  аса жарық емес лампаны орнатқан жөн. Баланың…, Бала қандай болып өседі?, Баланың әрекеттері  тек сәтсіздіктерден қашуға бағыттала ма немесе  сәттілікке бағыттала ма - бұл шешімді сәт баланың бала күнінен анықталатын болады? Бұның барлығы ата-аналар тарапынан балаларға қойылатын талаптар деңгейіне тығыз байланысты болады. Егер осы деңгей бала қабілетінен жоғары болса, онда бала үнемі осы талаптарға сәйкес келмейтінін…
21 Шілде 2020

Ата-аналар өз баласына COVID-19 кезінде жоғалтуларды бастан өткізуге қалай көмектесе алады

Короновирус - бүкіл әлемдегі адамдар әдеттегі өмір салтынан айырылған жаңа тарихтың теңдессіз оқиғасы. Біреуге COVID-19 салдарынан қаза тапқан сүйікті адамын жоқтауға тура келді. Жоғалтулар, қайғы-қасірет, ауыр қазалар, әсіресе өмірінде алғаш рет осындай жағдайларға тап болған балалар осының бәрін ауыр уайымдайды. Біз психолог-маман, бестселлерлер…, Жоғалту мен қайғы немен ерекшеленеді?, "Жоғалту және қайғы - бұл ересектер мен балаларды бір мезгілде ренжітіп, жиі өте қайғылы сезінетін қатты психологиялық уайымдаулар", - дейді доктор Дэймур. - Біз "жоғалту" терминін пандемияға дейін болған тәртіп пен күнделікті үйреншікті әдет сияқты қайтаруға болатын жоғалған заттарға қатысты пайдалана аламыз. "Қайғы" термині, өз кезегінде,…, Балалар ересектерден гөрі жоғалту мен қайғыны қалай бастан кешеді?, Доктор Дэймурдың айтуынша, бұл жерде көп нәрсе сіздің балаңыздың жасына байланысты. "Өте кішкентай балаларды жоғалту да, қайғы да шатастыруы мүмкін. 5 жасқа дейінгі балаларға олар неге мектепке дейінгі мекемеге бармайтының және олардың ата-аналары не себепті үйде қалатының түсіну қиын болуы мүмкін. Жақын адам қайтыс болған жағдайда балалар өлімнің…, Балама осы эмоцияларды жеңуге қалай көмектесе аламын?, Барлық жастағы балалармен кішіпейіл және адал болыңыз, бірақ әсіресе кішкентай балаларға сезімтал болыңыз. "5 жасқа дейінгі балалар эвфемизмдер жоқ өте нақты, өте қарапайым түсініктемелерді қажет етеді. Біз балаларға біреуді "жоғалтып алдық" деп айта алмаймыз, себебі олар оны түсінбейді. Егер ересектер жылы шыраймен және мейірімділікпен: "Менде…, Мен ата-анамнан айырылып, өзім аза тұтудамын. Баламды қалай қолдай аламын?, "Балалар ересектердің қайғы - қасіретін көргенде жаман ештеңе жоқ", - деп түсіндіреді доктор Дэймур. - Жақын адамымыздың қайтыс болуына байланысты қайғы сезімін бастан өткеру, бұл нақты жағдайға дұрыс реакция Балаларға тіпті ең ауыр эмоцияларды қалай жеңуге болатынын көрсету маңызды". Егер сіз қайғыға душар болсаңыз, баланы қорқытып алмау өте…, Менің балам жақын адамның қайтыс болғанына қайғырғанда маған не күтуге болады?, Доктор Дэймурдың айтуынша, "...6 жастан 11 жасқа дейінгі балалар мен жасөспірімдер жақын адамынан айырылып қалудан есеңгіреу немесе сенбеу кезеңдерін жиі бастан кешіреді. Кейде тіпті бұл жағдайдың болғанын ұмытуға тырысады, бұл қалыпты жағдай және сау қорғаныш реакциясы болып табылады, сыздау келтіретін жаңалықтардан психикаға демалуға мүмкіндік…, Менің баламда депрессия болуы мүмкін деп қорқамын. Неге назар аудару керек?, "Жоғалту және қайғы-қасірет өте ауыр тәжірибе", - деп түсіндіреді доктор Дэймур. - Бала қашан ауыртпалықты көтеретінің ал қашан дабыл қағу керек екенін білу маңызды. Егер барлық жас топтарының балалары, сондай-ақ ересектер көптеген күнге созылған эмоционалды жатсыну, психотроптық заттарға салыну, ұқыпсыз түр немесе олармен бірге өмір сүру мүмкін…, Маңызды іс-шаралардың кейінге қалдырылуы менің балама әсер етуде. Оның көңілін қалай жұбата аламын?, "Коронавирус олардың әдеттегі өмірін бұзғандықтан, балалар ренжуге толықтай құқылы", - дейді доктор Дэймур. Мұндай жоғалтулар бізден гөрі, балалар үшін маңызды мәнге ие, өйткені бұл кезең ұзақтығы бойынша пайыздық қатынаста олардың өмірінде айтарлықтай болып табылады, ал біз болсақ жағдайды өзіміздің ұзақ өмір тәжірибеміздің тұрғысынан бағалаймыз…, Менің балама қазір неге үйде отыратынымызды түсіну қиын. Оны қалай түсіндіре аламын?, Доктор Дэймур кішкентай балаларға бағдар беруді ұсынады. "Саған суық тигенде мектепте басқа адамдарды ауыртпау үшін біз сені үйде қалдыратынымызды білесің ғой? Қазір ұқсас жағдай, бірақ бұл вирус суық тиюден әлдеқайда қауіпті. Сондықтан біз осы вирусты жұқтырмау үшін үйде қаламыз, ал науқас адамдар басқа адамдарға жұқтырмау үшін үйде қалады" деп…