យូនីសេហ្វ៖ កុមារនៅកម្ពុជាប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់ ពីផលប៉ះពាល់ នៃវិបត្តិអាកាសធាតុ

រាជធានីភ្នំពេញ ថ្ងៃទី២០ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១ – មនុស្សវ័យក្មេង ដែលរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ស្ថិតនៅក្នុងចំណោមក្រុមដែលប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់ពីផលប៉ះពាល់នៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដែលបង្កការគំរាមកំហែងដល់សុខភាព ការអប់រំ និងការទទួលបានការពារ នេះបើតាមរបាយការណ៍សកលរបស់យូនីសេហ្វ ដែលចេញផ្សាយនៅថ្ងៃនេះ។

របាយការណ៍ក្រោមចំណងជើងថា "វិបត្តិអាកាសធាតុ គឺជាវិបត្តិនៃសិទ្ធិកុមារ៖ សន្ទស្សន៍ហានិភ័យអាកាសធាតុរបស់កុមារ" គឺជាការវិភាគគ្រប់ជ្រុងជ្រោយដំបូងបង្អស់មិនធ្លាប់មានលើហានិភ័យអាកាសធាតុ ចេញពីការយល់ឃើញរបស់កុមារ។ សន្ទស្សន៍នេះដាក់ចំណាត់ថ្នាក់ប្រទេសនានា ផ្អែកតាមការប្រឈមរបស់កុមារទៅនឹងវិបត្តិអាកាសធាតុ និងបរិស្ថាន ដូចជា ព្យុះស៊ីក្លូន និងរលកកម្ដៅ ជាដើម ព្រមទាំងភាពងាយរងគ្រោះរបស់ពួកគេ ដោយសារវិបត្តិទាំងនេះ ដែលត្រូវបានកំណត់ទៅតាមលទ្ធភាពរបស់ពួកគេ ក្នុងការទទួលបានសេវាចំាបាច់សំខាន់ៗ។

របាយការណ៍ ដែលត្រូវបានប្រកាសផ្សព្វផ្សាយក្រោមកិច្ចសហការជាមួយអង្គការ Fridays for Future ក្នុងឱកាសប្រារព្វខួបទី៣ នៃចលនាកូដកម្មប្រឆាំងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុជាសកល ដែលដឹកនាំដោយយុវជននេះបានរកឃើញថា មានកុមារប្រមាណ ១ ពាន់លាននាក់ – ពោលគឺស្មើនឹងជិតពាក់កណ្តាលនៃកុមារទាំង ២,២ ពាន់លាននាក់លើពិភពលោក – រស់នៅក្នុងប្រទេសមួយ ក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន ៣៣ ដែលត្រូវបានចាត់ចំណាត់ថ្នាក់ថា “មានហានិភ័យខ្ពស់បំផុត”។ របកគំហើញនេះឆ្លុះបញ្ចាំងពីចំនួនកុមារដែលរងផលប៉ះពាល់នាពេលបច្ចុប្បន្ន។ តួលេខនេះទំនងជានឹងរឹតតែធ្ងន់ធ្ងរទៅទៀត ខណៈពេលដែលផលប៉ះពាល់ បង្កឡើងដោយសារការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ កាន់តែមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរ។                                

ប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតក្នុងចំណាត់ថ្នាក់ទី ៤៦ ក្នុងចំណោម ១៦៣ ប្រទេស ធ្វើឲ្យកម្ពុជាស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេស ១ ភាគ ៣ នៅផ្នែកខាងលើគេ ដែល​ប្រឈមហានិភ័យខ្ពស់ទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ របាយការណ៍នេះបានរកឃើញថា កុមារនៅកម្ពុជាប្រឈមមុខខ្ពស់នឹងបញ្ហាខ្វះទឹក គ្រោះទឹកជំនន់តាមដងទន្លេ និងជំងឺឆ្លងតាមមេរោគចម្លង។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ការវិនិយោគលើសេវាសង្គម ជាពិសេសលើការបង្កើនលទ្ធភាពទទួលបានទឹកស្អាតនិងអនាម័យ សេវាសុខភាព និងអាហារូបត្ថម្ភ ការអប់រំ និងសេវាគាំពារសង្គម អាចនាំមកនូវការប្រែប្រួលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ដល់លទ្ធភាពរបស់យើង ក្នុងការការពារអនាគតកុមារទាំងនេះពីផលប៉ះពាល់នៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។

លោកស្រី ហ្វ័រូហ្គ ហ្វយូហ្សិថ នាយិកាយូនីសេហ្វប្រចាំកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ថា “វិបត្តិអាកាសធាតុ គឺជាវិបត្តិសិទ្ធិកុមារ ព្រោះថាវិបត្តិនេះបង្កការគំរាមកំហែងដល់គ្រប់ទិដ្ឋភាពទាំងអស់នៃសុខភាព និងសុខមាលភាពរបស់កុមារក្នុងកម្រិតដែលមនុស្សជាតិ​ពុំធ្លាប់ជួបប្រទះកន្លងមក។ បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុធ្វើឲ្យពិភពលោកក្លាយជាកន្លែងកាន់តែមានហានិភ័យ សម្រាប់ការរស់នៅ និងការលូតលាស់ធំធាត់របស់កុមារ ប៉ុន្តែយើងអាចទប់ស្កាត់បញ្ហានេះមិនឲ្យក្លាយជាបញ្ហាកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរបាន ប្រសិនបើយើងចាប់ ផ្តើមចាត់វិធានការ ពីអំណេះតទៅ។ យើងចំាបាច់ត្រូវធ្វើកាវិនិយោគលើសេវា ដែលកុមារពឹងអាស្រ័យ ដើម្បីរស់រាន និងអភិវឌ្ឍ – ដូចជា ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសេវាទឹកស្អាត សេវាថែទាំសុខភាព និងអប់រំ ជាដើម ក៏ដូចជាធ្វើយ៉ាងណាឲ្យហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសេវាទាំងនេះកាន់តែមានភាពធន់។ ប្រព័ន្ធនឹងសេវាដែលរឹងមាំ នឹងជួយការពារអនាគតកុមារ ពីផលប៉ះពាល់ ដែលបង្កឡើងដោយសារការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងការរេចរឹលបរិស្ថាន។”

លោក Marcoluigi Corsi នាយកស្តីទីប្រចាំតំបន់របស់យូនីសេហ្វបានមានប្រសាសន៍ថា ”កុមារ នៅតាមប្រទេស នៅតំបន់អាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក កំពុងស្ថិតនៅជួរមុខប្រឈមនឹងផលប៉ះពាល់នៃវិបត្តិអាកាសធាតុ ហើយមុខសញ្ញាគ្រោះថ្នាក់ធម្មជាតិ ដែលពួកគេជួបប្រទះចាប់ពី រលកកម្តៅដែលអាចផ្តាច់ផ្តិលជីវិត និងគ្រោះរាំងស្ងួត រហូតដល់គ្រោះទឹកជំនន់ រហូតដល់ភ្លើងឆេះព្រៃ កាន់តែមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរ និងខ្លាំងក្លា។ តំបន់នេះ គឺជាតំបន់មួយ ក្នុងចំណោមតំបន់ដែលងាយរងគ្រោះជាងគេ ដោយសារគ្រោះមហន្តរាយ ទាក់ទិននឹងកត្តាអាកាសធាតុក្នុងសកលលោកទាំងមូល ពោលគឺប្រជាជនប្រមាណពាក់កណ្តាលត្រូវទទួលរងផលប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា វិបត្តិអាកាសធាតុបង្កផលប៉ះពាល់លើសលប់ដល់កុមារ និងក្មេងជំទង់ដែលងាយរងគ្រោះ​ជាងគេ ដែលធ្វើឲ្យស្ថានភាពវិសមភាពនាពេលបច្ចុប្បន្នកាន់តែមានកម្រិតធ្ងន់ធ្ងរ និងធ្វើឲ្យអន្តរាយដល់វឌ្ឍនភាព ដែលសម្រេចបានក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ។”

សន្ទស្សន៍ហានិភ័យអាកាសធាតុរបស់កុមារ (CCRI) បង្ហាញថា៖

• កុមារ ២៤0 លាននាក់ ប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់ទៅនឹងគ្រោះទឹកជំនន់នៅតាមតំបន់ឆ្នេរ
• កុមារ ៣៣0 លាននាក់ ប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់ទៅនឹងគ្រោះទឹកជំនន់នៅតាមមាត់ទន្លេ
• កុមារ ៤០0 លាននាក់ ប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់ទៅនឹងខ្យល់ព្យុះស៊ីក្លូន
• កុមារ ៦០0 លាននាក់ ប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់ទៅនឹងជំងឺដែលឆ្លងតាមមេរោគចម្លង
• កុមារ ៨១៥ លាននាក់ ប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់ទៅនឹងការបំពុលបរិយាកាសដោយសារធាតុសំណ
• កុមារ ៨២០ លាននាក់ ប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់ទៅនឹងរលកកម្តៅ
• កុមារ ៩២០ លាននាក់ ប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់ទៅនឹងបញ្ហាខ្វះទឹក
• កុមារ ១ ពាន់លាននាក់ ប្រឈមហានិភ័យខ្ពស់ទៅនឹងការបំពុលខ្យល់ ដែលឡើងកម្រិតខ្ពស់ហួសប្រមាណ

កុមារប្រមាណ ៨៥០ លាននាក់ – ពោលគឺស្មើនឹងម្នាក់ក្នុងចំណោមកុមារ ៣ នាក់ នៅទូទាំងសកលលោក – រស់នៅតំបន់ដែលមានវិបត្តិអាកាសធាតុ និងវិបត្តិបរិស្ថាន យ៉ាងហោចណាស់ ៤ ក្នុងចំណោមវិបត្តិអាកាសធាតុ និងបរិស្ថានទាំងនេះកើតឡើង ផ្ទួនៗគ្នា។ មានកុមាររហូតដល់ ៣៣០ លាននាក់ – ពោលគឺស្មើនឹងម្នាក់ ក្នុងចំណោម ៧ នាក់ក្នុងសកលលោក – រស់នៅតំបន់ដែលរងផលប៉ះពាល់ដោយសារវិបត្តិធំៗ យ៉ាងហោចណាស់ចំនួន ៥។ លើសពីនេះ បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ និងជំងឺកូវីដ-១៩ កើតឡើងផ្ទួនព្រមៗគ្នា ដែលធ្វើឲ្យកុមារត្រូវរងសម្ពាធដ៏ច្រើនលើសលប់ ដោយសារវិបតិ្តដែលបង្កឡើងដោយបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុផង និងជំងឺកូវីដ-១៩ ផង។  កុមារនៅថ្ងៃនេះ មិនត្រឹមតែជាជំនាន់ដែលត្រូវរស់នៅជាមួយនឹងផលវិបាកនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុប៉ុណ្ណោះទេ គ្រួសារងាយរងគ្រោះក៏មានសមាជិកច្រើនលើសលប់ជាកុមារផងដែរ។

របាយការណ៍នេះបង្ហាញពីការមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធគ្នារវាងកន្លែងដែលមានការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ និងកន្លែងដែលកុមារត្រូវរងផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរជាងគេ ដោយសារតែកត្តាអាកាសធាតុ។ ប្រទេសប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់ជាងគេចំនួន ៣៣ រួមគ្នា បញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិកត្រឹមតែ ៩% នៃបរិមាណឧស្ម័នកាបូនិក ដែលត្រូវបានបញ្ចេញសរុបទូទាំងសកលលោកតែប៉ុណ្ណោះ។ ផ្ទុយទៅវិញប្រទេសដែលបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិកច្រើនជាងគេចំនួន ១០ រួមគ្នាបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិកស្មើនឹងជិត ៧០% នៃបរិមាណសរុប។ មានតែប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសទាំងនេះប៉ុណ្ណោះ ដែលត្រូវបានដាក់ចំណាត់ថ្នាក់ថា ‘មានហានិភ័យខ្ពស់បំផុត’ នៅក្នុងសន្ទស្សន៍នេះ។ ប្រទេសនៅអាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិកក៏កាន់តែបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិក ក្នុងភាគរយកាន់តែខ្ពស់ ដោយប្រទេសចិន (៣0,៣0%) ជប៉ុន (៣,២៥%) សាធារណរដ្ឋកូរ៉េ (១,៨៥%) និងឥណ្ឌូនេស៊ី (១,៧១%) ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ក្នុងចំណោមប្រទេសដែលបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិកច្រើនជាងគេបំផុតចំនួន ២០ នៅទូទាំងសកលលោក។

លោកស្រី ហ្វ័រូហ្គ ហ្វយូហ្សិថ   បានមានប្រសាសន៍ថា “វិបត្តិអាកាសធាតុកំពុងបង្កផលប៉ះពាល់ដល់មនុស្សគ្រប់រូប ហើយកុមារគឺជាក្រុមងាយរងគ្រោះជាងគេ។ កុមារនៅក្នុងពិភពលោក និងកុមារនៅកម្ពុជា ដឹងថាការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ គឺជាកត្តាបង្កការគំរាមកំហែងដល់អនាគតរបស់ពួកគេ ហើយពួកគេកំពុងអំពាវនាវឲ្យមេដឹកនាំពិភពលោក និងគ្រប់គ្នាចាត់វិធានការ។ យើងចាំបាច់ត្រូវ ស្តាប់មតិរបស់ពួកគេ ពោលគឺត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះក្តីបារម្ភ និងតម្រូវការរបស់ពួកគេ ហើយបញ្ចូលចំណុចទាំងនេះទៅក្នុង​ការធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តពាក់ព័ន្ធនឹងអាកាសធាតុ។ ស្របពេលជាមួយគ្នា យើងចាំបាច់ត្រូវតែកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ជាបន្ទាន់ និងបង្កើនការវិនិយោគលើការបន្ស៊ាំ និងការបង្កើនភាពធន់ទៅនឹងអាកាសធាតុ ក្នុងសេវានានាដែលមានសារៈសំខាន់ៗសម្រាប់​ពួកគេ។” 

ប្រសិនបើពុំមានការចាត់វិធានការបន្ទាន់ដែលចំាបាច់ ដើម្បីកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់នោះទេ កុមារនឹងបន្តទទួលរងគ្រោះធ្ងន់ធ្ងរជាងគេ។ បើធៀបនឹងមនុស្សពេញវ័យ កុមារត្រូវការស្បៀង និងទឹកច្រើនជាងមនុស្សពេញវ័យ គិតក្នុងមួយឯកតានៃទម្ងន់របស់ពួកគេ មានលទ្ធភាពតិចជាងក្នុងការរស់រានពេលដែលមានព្រឹត្តិការណ៍អាកាសធាតុធ្ងន់ធ្ងរ និងងាយរងគ្រោះដោយសារសារធាតុគីមីពុល ការប្រែប្រួលសីតុណ្ហភាព និងជំងឺឈឺថ្កាត់នានា។ល។

យូនីសេហ្វកំពុងអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាល ក្រុមហ៊ុន និងតួអង្គពាក់ព័ន្ធនានា៖

1. បង្កើនការវិនិយោគ ដើម្បីឲ្យសេវានានា ដែលសំខាន់សម្រាប់កុមារ កាន់តែបន្ស៊ាំ និងធន់ទៅនឹងអាកាសធាតុ។ ដើម្បីការពារ​កុមារ សហគមន៍ និងក្រុមងាយរងគ្រោះ ពីផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរបំផុត ដែលបង្កឡើងដោយសារបម្រែបម្រួល អាកាសធាតុដែលកំពុងកើតមានរួចទៅហើយ ចាំបាច់ត្រូវតែមានការកែសម្រួលសេវាចំាបាច់សំខាន់ៗឲ្យអាចបន្ស៊ាំទៅនឹងអាកាសធាតុ ដូចជាប្រព័ន្ធទឹកស្អាត និងអនាម័យ សេវាសុខភាព និងសេវាអប់រំជាដើម។
2. កាត់បន្ថយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់។ ដើម្បីបញ្ជៀសផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតនៃវិបតិ្តអាកាសធាតុ ចាំបាច់ត្រូវតែមានការចាត់វិធានការជាបន្ទាន់ និងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។ ប្រទេសទាំងឡាយត្រូវកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នរបស់ខ្លួន​យ៉ាងហោចណាស់ឲ្យបាន ៤៥% (ប្រៀបធៀបនឹងកម្រិតកាលពីឆ្នាំ២០១០) ឲ្យបានត្រឹមឆ្នាំ២០៣០ ដើម្បីការពារការឡើងកម្តៅផែនដី មិនឲ្យលើសពី ១,៥ សង្សាសេ។
3. ផ្តល់ឲ្យកុមារនូវការអប់រំអំពីអាកាសធាតុ និងជំនាញបៃតង (ការពារបរិស្ថាន) ដែលមានសារៈសំខាន់ ដើម្បីឲ្យពួកគេអាចបន្ស៉ាំខ្លួន និងត្រៀមខ្លួនទប់ទល់ផលប៉ះពាល់ដែលបង្កឡើងដោយសារបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ។ កុមារ និងមនុស្សវ័យក្មេងប្រាកដជាប្រឈម​នឹងផលវិបាកដែលបង្កវិនាសកម្មទាំងស្រុងពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងបញ្ហាអសន្តិសុខទឹក បើទោះជាពួកគេជាអ្នកដែលមានការទទួលខុសត្រូវតិចតួចបំផុតនាំឲ្យមានបញ្ហាទាំងនេះកើតមានឡើងក៏ដោយ។ យើងទាំងអស់គ្នាជាអ្នកដែលមានកាតព្វកិច្ចចំពោះមនុស្សវ័យក្មេង និងមនុស្សជំនាន់ក្រោយ។
4. បញ្ចូលមនុស្សវ័យក្មេងទៅក្នុងការចរចា នៅថ្នាក់ជាតិ ថ្នាក់តំបន់ និងអន្តរជាតិអំពីអាកាសធាតុ និងការសម្រេចចិត្តនានា ដូចជានៅកិច្ចប្រជុំ  COP ទី ២៦ ជាដើម។ ចាំបាច់ត្រូវតែបញ្ចូលកុមារ និងមនុស្សវ័យក្មេងទៅក្នុងការធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តទំាងអស់ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងអាកាសធាតុ។
5. ធានាថា ការស្តារឡើងវិញអំពីការរាតត្បាតជាសកលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ អាចធានាបានូវភាពបៃតង មានការបញ្ចេញកាបូន ទាប និងមានលក្ខណៈបរិយាបន្ន ដើម្បីឲ្យមនុស្សជំនាន់ក្រោយនៅតែមានសមត្ថភាព ដើម្បីកុំឲ្យប៉ះពាល់ដល់សមត្ថភាពរបស់មនុស្សជំនាន់ក្រោយក្នុងការឆ្លើយតបចំពោះវិបត្តិអាកាសធាតុ។

#####

កំណត់សម្គាល់ចំពោះនិពន្ធនាយក៖

CCRI ត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយសហការ ជាមួយនឹងដៃគូជាច្រើនដូចជា Data for Children Collaborative ជាដើម។

ដើម្បីឲ្យរបាយការណ៍នេះងាយស្រួលយល់សម្រាប់យុវជននៅទូទាំងសកលលោក យូនីសេហ្វបានសហការជាមួយនឹង Climate Cardinals ដែលជាអង្គការអន្តរជាតិមិនរកប្រាក់ចំណេញ ដឹកនាំដោយយុវជន ដើម្បីធ្វើការបកប្រែឯកសារស្រាវជ្រាវ និងព័ត៌មានអំពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដើម្បីឯកសារ និងព័ត៌មានទាំងនេះបានជ្រួតជ្រាបដល់មនុស្សវ័យក្មេង និងថ្នាក់ដឹកនាំឲ្យបានច្រើននាក់​បំផុតតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។

ចុចទីនេះ ដើម្បីអានរបាយការណ៍នៅទីនេះ៖ The Climate Crisis is a Child Rights Crisis | UNICEF

និងទាញយកនូវសម្ភារផ្សព្វផ្សាយ (រូបភាព និងវីដេអូ)៖UNICEF WeShare - Search Result