សូមនិយាយអំពីការបំពុលខ្យល់

ដឹងអំពីការពិតអំពីការបំពុលខ្យល់

Voices of Youth
Let's talk air pollution
Image Credit V. Dhianisya
21 មករា 2022

តើអ្នកចាប់អារម្មណ៍​ចំពោះ​ទង្វើតូចៗ​ដែលនាំឲ្យយើងមានរបៀបរស់នៅ​ប្រកបដោយសុខភាពល្អ​ជាងមុនដែរឬទេ? សូមអានកម្រងកម្មវិធី ហាយហ្វាយ សម្រាប់សុខភាព របស់យើង ដើម្បីភ្ជាប់ទំនាក់ទំនង​ជាមួយ​យុវជនដទៃទៀត ទទួលបានគន្លឹះ​ពីអ្នកជំនាញ ចូលរួម​នៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សា និង​ចូលរួមឆ្លើយតបនឹងបញ្ហាប្រឈម!

ក្នុងខែនេះ សូមនិយាយ​អំពីការបំពុលខ្យល់។ អ្នកក៏អាចទាញយកឯកសារទាំងនេះជា pdf ដើម្បីអាននៅពេលគ្មានអ៊ីនធឺណិត និងចែករំលែកវា​ជាមួយមិត្តភក្តិរបស់អ្នកផងដែរ៖air_pollution_unicef.pdf

 


ជីវិតពិត និយាយពិត 


 

ជួបជាមួយយុវជន Tuguldur អាយុ ១៧ឆ្នាំ ដែលធ្វើការងារដោយគ្មាននឿយហត់ ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹង​បញ្ហាបំពុលខ្យល់​នៅប្រទេសម៉ុងហ្គោលី ដែលជាប្រទេសកំណើតរបស់គាត់។

តើអ្នកចង់សិក្សាបន្ថែមអំពី​ការបំពុលខ្យល់នៅប្រទេសម៉ុងហ្គោលី​ដែរឬទេ? សូមអានតែងសេចក្ដីទាំងនេះ​របស់យុវជន 

 


ដឹងអំពីការពិត


 

1. Why is the air around me important?
Image Credit N. Wanjiru

. ហេតុអ្វីបានជាខ្យល់នៅជុំវិញខ្ញុំ​មានសារសំខាន់?

ខ្យល់​គឺយើង​មើលមិនឃើញ ប៉ុន្តែវានៅជុំវិញខ្លួនយើង! ខ្យល់ គឺជាឧស្ម័នចម្រុះគ្នា ភាគច្រើន​គឺអុកស៊ីសែន និងនីត្រូហ្សែន ដែលរុក្ខជាតិ សត្វ និងមនុស្ស​ ត្រូវការ ដើម្បីរស់រានមានជីវិត។

Image Credit V. Dhianisya
Image Credit V. Dhianisya

.​ តើការបំពុលខ្យល់​កើតមកពីណា?

ការបំពុលខ្យល់​កើតឡើងនៅពេល​សារធាតុប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ (សារធាតុពុល) ត្រូវបានបញ្ចេញ​ទៅក្នុងខ្យល់នៅក្នុង ឬនៅក្រៅផ្ទះរបស់យើង។ ការបំពុលខ្យល់អាចបំផ្លាញរាងកាយរបស់យើង និងថែមទាំងបង្កើនឱកាសកាន់តែច្រើន ឲ្យយើងមានជំងឺមួយចំនួនផងដែរ។

ការបំពុលខ្យល់​អាចកើតឡើង​ពី​ប្រភពធម្មជាតិ ដូចជាភ្លើងឆេះព្រៃ ធូលី និងបន្ទុះភ្នំភ្លើង។ ប៉ុន្តែភាគច្រើន សកម្មភាពរបស់មនុស្សបង្ក​ការបំពុលខ្យល់​ពីសកម្មភាពនានាដូចជា រោងចក្រថាមពល ដែលដុត​ឥន្ធនៈហ្វូស៊ីល (ធ្យូងថ្ម ប្រេង ឧស្ម័នធម្មជាតិ) ជី និងសំណល់សត្វ​ពីកសិដ្ឋាន ចង្ក្រានដុតអុស ការបើកបររថយន្ត ការហោះហើរយន្តហោះ និងសកម្មភាពជាច្រើនផ្សេងទៀត...

Image Credit N. Wanjiru
Image Credit N. Wanjiru

. មនុស្សចំនួន ១,៨ពាន់លាននាក់​អាយុក្រោម ១៥ឆ្នាំ ដកដង្ហើមយកខ្យល់​ពុលខ្លាំង ដែលបង្កហានិភ័យចំពោះសុខភាព និងការអភិវឌ្ឍ​របស់ពួកគេ។

សកម្មភាពរបស់យើង​ជាមនុស្ស ​មិនត្រឹមតែរួមចំណែកធ្វើឲ្យមានបម្រែបម្រួល​អាកាសធាតុប៉ុណ្ណោះ​ទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងប៉ះពាល់​ដោយផ្ទាល់ទៅលើសុខភាពរបស់យើង​ផងដែរ។

  • សារធាតុពុល​នៅក្នុងខ្យល់​អាចចូលទៅក្នុងសួត និងប្រព័ន្ធឈាមរបស់យើង ដែលបង្កើន​ហានិភ័យ​ចំពោះ​ជំងឺបេះដូង ជំងឺផ្លូវដង្ហើម និងជំងឺមហារីកសួត។
  • ការស្រូបយកខ្យល់​ពុលក្នុងរយៈពេលវែង​អាចផ្លាស់ប្ដូរ​រចនាសម្ព័ន្ធខួរក្បាលរបស់យើង និងកាត់បន្ថយសមត្ថភាពរបស់យើង​ក្នុងការរៀនពូកែ​នៅសាលារៀន និង​ការផ្ដោតអារម្មណ៍​នៅពេលប្រលង។

តើអ្នកដឹងទេ​ថា ការស្រូបយកខ្យល់​ពុលក្នុងរយៈពេលវែង​អាចផ្លាស់ប្ដូរ​រចនាសម្ព័ន្ធខួរក្បាលរបស់យើង និងកាត់បន្ថយសមត្ថភាពរបស់យើង​ក្នុងការរៀនពូកែ​នៅសាលារៀន និង​ការផ្ដោតអារម្មណ៍​នៅពេលប្រលង។

. ដោយសារយើងមើលមិនឃើញខ្យល់ វាពិតជាពិបាកមើលឃើញខ្យល់​ពុលណាស់ ។

ទាំងនេះ គឺជាសញ្ញា ៣ ផ្សេងទៀត ដែលអ្នកអាចស្វែងរក៖

Image Credit V. Dhianisya
Image Credit V. Dhianisya
  1. ភាពស្ងួត/​ក្រហាយ​ភ្នែក ឈឺក្បាល​ អស់កម្លាំង អាលាក់ហ្ស៊ី ឬដង្ហើមខ្លី។

  2. តើនៅតំបន់អ្នករស់នៅមានរោងចក្រ រថយន្ត រថយន្តដឹកទំនិញ រោងចក្រ​អគ្គិសនី​ដែរឬទេ? ប្រសិនបើ មាន នោះអ្នក​ប្រហែលប្រឈមនឹង​ការបំពុលខ្យល់កម្រិតខ្ពស់។

  3. ប្រសិនបើ អ្នករស់នៅជាមួយ​អ្នកមានជំងឺហឺត អ្នកអាចឃើញ​ពួកគេមាន​ជំងឺហឺតកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ដង្ហើមខ្លី ឈឺទ្រូង ក្អក ឬដកដង្ហើមតឹង។

. តើអ្នកដឹងថា កុមារ និងយុវជន​រងផលប៉ះពាល់ពីការបំពុលខ្យល់ខ្លាំងជាងមនុស្សពេញវ័យដែរឬទេ?

មូលេហេតុ គឺដោយសារ​អ្នកដកដង្ហើមលឿនជាង​មនុស្សពេញវ័យ និងស្រូបយកសារធាតុពុលច្រើនជាង។ បន្ថែមលើនេះ ដោយសារខួរក្បាល និងរាងកាយរបស់អ្នក​កំពុងអភិវឌ្ឍនៅឡើយ ហើយសារធាតុពុលទាំងនេះ​អាច​បង្កគ្រោះថ្នាក់ចំពោះអ្នកបាន ស្របពេលអ្នក​នៅតែកំពុងលូតលាស់។

Image Credit N. Wanjiru
Image Credit N. Wanjiru

ការសម្រេចបាននូវគោលដៅនានា​នៃកិច្ចព្រមព្រៀង​ទីក្រុងប៉ារីសអាចសង្គ្រោះជីវិតមនុស្ស​ប្រហែល​ ១លាននាក់​នៅទូទាំងពិភពលោក​ក្នុងមួយឆ្នាំ នៅត្រឹមឆ្នាំ២០៥០ ដោយគ្រាន់តែកាត់បន្ថយការបំពុលខ្យល់ប៉ុណ្ណោះ!

នេះមានន័យថា យើងមានការងាជាច្រើនត្រូវធ្វើ ប៉ុន្តែយើងអាចធ្វើឲ្យបរិស្ថាន និងសុខភាពរបស់​យើងកាន់តែល្អប្រសើរ។

ដើម្បីស្វែងយល់បន្ថែមអំពី​កិច្ចព្រមព្រៀង​ទីក្រុងប៉ារីស សូមពិនិត្យសម្ភារផ្សព្វផ្សាយទាំងនេះ

. ហេតុនេះដូចនេះ តើគុណភាពខ្យល់​នៅជុំវិញខ្ញុំ​មានស្ថានភាពយ៉ាងដូចម្ដេច?

សន្ទស្សន៍​គុណភាពខ្យល់ (AQI) គឺជាឧបករណ៍​មួយ ដែលអាចប្រាប់​អំពី គុណភាពនៃខ្យល់​នៅជុំវិញយើង​បាន។ AQI កាន់តែខ្ពស់មានន័យថា ការបំពុលខ្យល់កាន់តែខ្លាំង។

Image Credit N. Wanjiru
Image Credit N. Wanjiru

. តើមានវិធីអ្វីផ្សេងទៀត ដែលយើងអាចវាស់ស្ទង់​ខ្យល់ពុល​បាន?

រូបធាតុភាគល្អិតហ្មត់ (PM2.5) គឺជាវិធីទូទៅមួយ ដែលយើងអាចវាស់ស្ទង់ខ្យល់ពុលបាន។ PM2.5 គឺភាគល្អិតតូចខ្លាំងណាស់ ដែលមានទំហំ​តូចជាងទទឹងសរសៃសក់របស់មនុស្ស​ប្រមាណ​មួយភាគសាមសិប! ត្រូវហើយ គឺវាតូចបែបនោះ!

ហេតុនេះ​ យើងពិតជាមិនអាចមើលឃើញ PM2.5 ឡើយ ប៉ុន្តែវាមានគ្រោះថ្នាក់ចំពោះ​សុខភាពយើង​។ ប្រសិនបើអ្នកចង់​ដឹងអំពីគុណភាពខ្យល់នៅជុំវិញអ្នក សូមពិនិត្យមើល​ផ្ទាំងព័ត៌មាន ប្រចាំប្រទេស របស់យូនីសេហ្វ។

Image Credit V. Dhianisya
Image Credit V. Dhianisya

៨. វឌ្ឍនភាពវិជ្ជមាន​កំពុងកើតឡើង

នៅឆ្នាំ២០២០ វេទិកា​ដ៏ធំបំផុត​របស់ពិភពលោកសម្រាប់ទិន្នន័យ​អំពី គុណភាពខ្យល់​ត្រូវបានដាក់​ឲ្យអនុវត្ត។ វេទិកានេះធ្វើឲ្យអ្នកដឹកនាំរបស់យើង​មានគណនេយ្យភាព និងលើកទឹកចិត្ត​យើង​ទាំងអស់​ឲ្យស្វែងរក​ការគាំទ្រមតិ ដើម្បីឲ្យមាន​ការតាមដានត្រួតពិនិត្យ​គុណភាពខ្យល់កាន់តែល្អ។

ប្រទេសកាន់តែច្រើន​កំពុងតាមដានត្រួតពិនិត្យ​ការបំពុលខ្យល់ និងចាត់វិធានការ ដើម្បីកាត់បន្ថយ​ការបំពុលខ្យល់ច្រើន​ជាងពេលណាៗទាំងអស់ពីមុនមក។ ហេតុនេះ​ សូមធ្វើកិច្ចការរបស់អ្នក និងដឹងអំពី​គុណភាពខ្យល់នៅជុំវិញខ្លួនយើង!

Image Credit V. Dhianisya
Image Credit V. Dhianisya

បង្កើតការផ្លាស់ប្តូរ

Image Credit V. Dhianisya
Image Credit V. Dhianisya

ទាំងនេះគឺជា​គំនិតមួយចំនួន​សម្រាប់ជួយអ្នកក្នុងការរៀនសូត្របន្ថែមអំពីការបំពុលខ្យល់នៅជុំវិញខ្លួន​អ្នក ដើម្បីឲ្យអ្នកអាចអប់រំ​ខ្លួនឯង មិត្តភក្ដិ និងគ្រួសាររបស់អ្នកបាន។ រួមគ្នា យើងអាចធ្វើសកម្មភាពបាន!

Image Credit V. Dhianisya
Image Credit V. Dhianisya

ថតរូបនេះ! សូមប្រើប្រាស់​ជំនាញស៊ើបអង្កេតរបស់អ្នក ដើម្បីថតរូបអ្វីៗ​នៅជុំវិញខ្លួនអ្នក ដែល​ធ្វើឲ្យអ្នកព្រួយបារម្ភ​អំពីបរិស្ថាន។ សូមចែករំលែករូបភាពទាំងនេះ​នៅលើបណ្ដាញទំនាក់ទំនងសង្គម និង Tag @voicesofyouth

បញ្ជូនវាបន្ត! សូមចែករំលែកអ្វីដែលអ្នកបានរៀន​នៅទីនេះ ជាមួយ​មនុស្សម្នាក់ផ្សេងទៀត និងបង្កឲ្យមាន​ការសន្ទនាគ្នា!  ការសន្ទនាទាំងនេះ​អាចធ្វើតាមប្រព័ន្ធឌីជីថល តាមរយៈ​កម្មវិធីនានា ដូចជា Streamyard, Zoom, Facebook Live, ឬ Youtube ឬនៅក្នុងជំនួបទល់មុខគ្នាដោយផ្ទាល់ ស្របពេលដែលធ្វើឲ្យអ្នកគ្រប់គ្នា​មានសុវត្ថិភាព។

Image Credit N. Wanjiru
Image Credit N. Wanjiru

បង្ហាញវា! ដាក់ដុំសំឡីទំហំមធ្យមមួយដុំ​នៅលើផ្លូវថ្នល់របស់អ្នក និងពិនិត្យមើលពណ៌របស់ដុំសំឡីនោះ បន្ទាប់ពីរយៈពេលមួយថ្ងៃ។ តើវានៅតែមានពណ៌សក្បុសដែរឬទេ? ប្រសិនបើ ទេ តើអ្នកឃើញពណ៌អ្វី? ពណ៌នេះតំណាងឲ្យផលប៉ះពាល់​នៃ​ការបំពុលខ្យល់​លើរាងកាយរបស់អ្នក នៅពេលអ្នក​ដើរនៅខាងក្រៅ។

សូមចែករំលែករូបភាព​នៃដុំសំឡីរបស់អ្នក​នៅលើបណ្ដាញទំនាក់ទំនងសង្គម និងអញ្ជើញ​មនុស្ស​នៅក្នុងតំបន់ជិតខាងរបស់អ្នកឲ្យមើលពិសោធន៍​នេះ! សូមបង្កឲ្យមាន​ការសន្ទនាគ្នា និងនិយាយអំពី​ វិធីនានា ដើម្បីកែលម្អការបំពុលខ្យល់​នៅក្នុងសហគមន៍​របស់អ្នក។

សិក្សាបន្ថែម

Image Credit N. Wanjiru Are you interested in taking more steps for a healthier lifestyle?  Check out this website on how the use of alcohol, tobacco and other substances impacts young people every day:  Let's talk alcohol and tobacco.
Image Credit N. Wanjiru

តើអ្នកចាប់អារម្មណ៍​ក្នុងការធ្វើសកម្មភាពបន្ថែមឆ្ពោះទៅរកការរស់នៅដែលកាន់តែមានសុខភាពល្អដែរឬទេ?

សូមពិនិត្យមើលវេបសាយនេះ​ដើម្បីដឹងថា តើការប្រើប្រាស់​គ្រឿងស្រវឹង ថ្នាំជក់ និងសារធាតុ​ដទៃទៀត​មានផលប៉ះពាល់លើយុវជន​ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ ដោយរបៀបណា៖

សូមនិយាយអំពីគ្រឿងស្រវឹង និងថ្នាំជក់។

 

ខ្លឹមសារនៅក្នុងវេបសាយនេះត្រូវបានរៀបចំដោយយូនីសេហ្វ ដោយសហការជាមួយនឹងយូនីសេហ្វ -កម្មវិធី​សុខភាពយុវជន AstraZeneca អ្នកដឹកនាំវ័យក្មេង។ សូមស្វែងយល់បន្ថែមអំពីចក្ខុវិស័យ​សម្រាប់​អនាគតដែលកាន់តែមានសុខភាពល្អ នៅទីនេះ វិចិត្រករ Vania Dhianisya និង Njung'e Wanjiru

យូនីសេហ្វ មិនផ្ដល់ការគាំទ្រចំពោះ​ក្រុមហ៊ុន ផលិតផល ឬសេវាកម្មណាមួយឡើយ។

Source: