ការតស៊ូរស់នៅលើទឹក

ថ្ងៃទី ២១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២២ ទន្លេសាប ខេត្តពោធិ៍សាត់ – នៅថ្ងៃដែលមានអាកាសធាតុល្អ ​ សូម៉ារ៉ា ពិសិដ្ឋ ​ភ្ញាក់ពីដំណេក​នៅលើផ្ទៃទឹកដ៏ស្ងប់ស្ងាត់នាព្រលឹមស្រាងៗ ដើម្បីរៀបចំខ្លួនអុំទូក​ទៅ​សាលារៀនរបស់នាង ដែលស្ថិតនៅចម្ងាយប្រហែលជា ១០ម៉ែត្រ​ពីផ្ទះរបស់នាង។ ប្រសិនបើមានព្យុះ​នៅពេលយប់ នាងប្រាកដជាភ្ញាក់ដឹងខ្លួនអស់ជាច្រើនម៉ោងរួចទៅហើយមុនពេលស្រាងៗមកដល់ ដើម្បីទប់ផ្ទះលើទឹករបស់​នាងឲ្យស្ថិតនៅនឹងកន្លែង។ ជារឿយៗ បើភ្លៀងខ្លាំង នោះនាងប្រាដជាត្រូវលោតចូលក្នុងទឹក និង​តតាំងជាមួយកម្លាំងទឹកដើម្បីទប់ផ្ទះអណ្ដែតទឹករបស់នាងឲ្យ​នៅជាប់ជាមួយបំពង់ឫស្សី។

សូម៉ារ៉ា ជាសិស្សថ្នាក់ទីប្រាំ រៀន​នៅសាលាបឋមសិក្សាជលសា​រស្ថិតនៅលើផ្ទៃបឹងទន្លេសាប ដែលជា​បឹងទឹកសាបធំបំផុត​នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ចាប់តាំងពីនាងមានអាយុប្រាំបួនខែមក សូម៉ារ៉ា និងគ្រួសាររបស់នាង​បានរស់នៅសហគមន៍កំពង់ហ្លួង ជាមួយនឹង ១.៣០០គ្រួសារផ្សេងទៀត។ ជីវភាពគ្រួសារទាំងនេះ​សុទ្ធតែពឹងអាស្រ័យទាំងស្រុងទៅលើ​ការនេសាទ។ មិនខុសពីសហគមន៍​ដទៃទៀតដែរ ពួកគេជួបការលំបាក​ប្រហាក់ប្រហែលគ្នា និងគាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមក​ក្នុងវដ្ដរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ដូចជាចម្អិនអាហារ ទទួលទាន​អាហារ ធ្វើការងារ សម្អាត ចិញ្ចឹមថែទាំកូន និង​បញ្ជូនកូនទៅសាលារៀន។ សហគមន៍​នេះធ្វើកិច្ចការទាំងអស់នោះខណៈកំពុងអណ្ដែតត្រសែតនៅលើ​ផ្ទៃបឹងទន្លេសាប។

ទឹកដែលផ្ដល់ត្រី ក៏ជាទឹកដែលសូម៉ារ៉ា ប្រើប្រាស់ជារៀងរាល់ថ្ងៃ ដើម្បីចម្អិនអាហារ ងូត និងបន្ទោរបង់។ ទឹកសម្រាប់ទទួលទាន​ត្រូវដឹកជញ្ជូនមកពីដីគោក ដែលចំណុះ ២០លីត្រមានតម្លៃប្រមាណ ៣០០០រៀល ឬ ប្រហែល ៧៥សេនដុល្លារ។

សូម៉ារ៉ាបានប្រាប់ឲ្យដឹងថា “ពេលងូតទឹក ខ្ញុំតែងតែប្រើសាច់ជូរ (អាលុយមីញូមស៊ុលហ្វាត) ដើម្បីបន្សុទ្ធទឹក។ បើមិនដូច្នោះទេ ខ្ញុំនឹងកើតកន្ទួលរមាស់លើស្បែក។ ខ្ញុំ​ជួយឪពុករបស់ខ្ញុំ​នេសាទត្រី ទៅតាមរដូវកាល ប៉ុន្តែ​ខ្ញុំសង្កេតឃើញថាបច្ចុប្បន្នលែងសម្បូរត្រីទៀតហើយ ជាពិសេសនៅរដូវប្រាំង”។

យោងតាម​សន្ទស្សន៍​ហានិភ័យ​អាកាសធាតុទៅលើកុមារ សិក្សាស្រាវជ្រាវដោយយូនីសេហ្វ ដែលត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយ​នៅឆ្នាំ២០២១បានរកឃើញថា កម្ពុជាស្ថិតនៅក្នុងចំណោមប្រទេសលំដាប់កំពូលចំនួនបី​នៅក្នុងពិភពលោក ដែលកុមារ​ងាយរងគ្រោះបំផុត​ដោយសារបញ្ហាបំរែបំរួលអាកាសធាតុ។ កុមារកម្ពុជា​ប្រឈមមុខយ៉ាងខ្លាំងចំពោះ​ភាពខ្វះខាតទឹក ទឹកជំនន់ទន្លេ និងជំងឺដែលបង្កឡើងដោយសត្វល្អិត។ ការប៉ាន់ប្រមាណ និងរបាយការណ៍សកលចុងក្រោយនេះក៏បាន​គូសបញ្ជាក់​​ពាក់ព័ន្ធនឹង​ហានិភ័យ​សុខភាព ដែលបង្កឡើងដោយបរិស្ថានទៅលើកុមារ​នៅកម្ពុជា​ផងដែរ ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹង​ការប្រឈមនឹងសារធាតុសំណ និងការបំពុលខ្យល់នៅក្នុងបរិស្ថានគ្រួសារ។

ហានិភ័យអាកាសធាតុ​ប៉ះពាល់​ដល់គ្រប់ជ្រុងនៃជីវិតប្រចាំថ្ងៃ និងទំនងជា​មានផលប៉ះពាល់ទៅ​លើជនងាយរងគ្រោះបំផុតក្នុងកម្រិតមិនសមាមាត្រគ្នា។ កង្វល់នេះ​មិនត្រឹមតែទៅលើផ្នែកជាច្រើនដូចជា ប្រភពទឹក និងសន្តិសុខស្បៀងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងមានផលប៉ះពាល់លើ​ការទទួលបានការអប់រំនៅកន្លែងដែលរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំងបំផុតដោយសារ​បំរែបំរួលអាកាសធាតុទៀតផង។ ដូចគ្នាទៅនឹង​កុមារជាច្រើននាក់ផ្សេងទៀតដែលកំពុងសិក្សានៅលើផ្ទៃទឹកដែរ កត្តាអាកាសធាតុ​ដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់​នៅក្នុងការកំណត់​ភាពទៀងទាត់នៃ​ការអប់រំ។ ប្រសិនបើមានពពកខ្មៅ និងភ្លៀងខ្លាំង កុមារត្រូវតែបញ្ឈប់ការសិក្សា រួចហើយអុំទូកតូចៗរបស់ពួកគេ​យ៉ាងប្រញាប់ប្រញាល់ត្រលប់ទៅផ្ទះវិញ ដើម្បីជៀសវាង​ហានិភ័យ​​ ទូកក្រឡាប់ ឬគ្រោះថ្នាក់ដទៃទៀតដែលបង្កដោយព្យុះភ្លៀង។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី         សូម៉ារ៉ាប្តេជ្ញាចិត្ត​នៅតែបន្តការអប់រំរបស់ខ្លួន។

សូម៉ារ៉ា បាននិយាយថា “ខ្ញុំស្រឡាញ់ការរៀនសូត្រ ព្រោះថានៅពេលខ្ញុំធំឡើង វានឹងជួយ​ខ្ញុំ​ស្វែងរកការងារល្អធ្វើ និងផ្ដល់​ជីវភាពប្រសើរ​សម្រាប់គ្រួសាររបស់ខ្ញុំ”។

នៅពេលផ្ទេរផលត្រីដែលបានពីនេសាទនៅថ្ងៃនេះ​ទៅសូម៉ារ៉ា ឲ្យនាងលាងសម្អាត ឪពុករបស់នាងគឺលោក វើត វើង រៀបរាប់ដោយសង្ខេបអំពី​ជីវិតនៅលើផ្ទៃទឹក។

“យើងសម្រេចចិត្ត​មកនៅទីនេះ ដោយសារតែ​យើងគ្មានដីជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួននឹងគេទេ។ ការរស់នៅលើ​សម្បត្តិរដ្ឋ [ផ្ទៃទឹក] យើងមិនចាំបាច់ខ្វល់ខ្វាយ​អំពីទំនាស់ដីធ្លីឡើយ។” នេះជាសម្ដីរបស់លោក វើត។ ជា​ប្រជាជនក្រីក្រ ជីវភាពរស់នៅរបស់យើងពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើ​បឹងទន្លេសាប ប៉ុន្តែ​ការប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិត​​ គឺជាពិតជាលំបាកពីព្រោះយើងខ្វះដើមទុន។  អ្នកមាន​ដែលមានឧបករណ៍នេសាទ​ថ្លៃៗអាចនឹងបំផ្លាញសំណាញ់​របស់យើង។ យើង​មិនអាចប្រកួតប្រជែងនឹងពួកគេបានឡើយ ហើយ​យើងមុខតែចាប់ត្រីបានតិច។ បន្ថែមពីលើនេះ ការរស់នៅលើផ្ទៃទឹក​ពិតជានឿយកម្លាំងកាយខ្លាំងណាស់។”

ប្រាក់ចំណូលរួមគ្នា​របស់​ឪពុកម្ដាយរបស់សូម៉ារ៉ា​បានជាមធ្យម​ពី ៥ ទៅ ៧ដុល្លារអាមេរិក​ក្នុងមួយថ្ងៃ។ ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី នៅថ្ងៃខ្លះ ការនេសាទមិនសូវបានផលល្អ ធ្វើឲ្យពួកគាត់គ្មានសល់លុយ​មួយរៀលសោះ បន្ទាប់ពី​ទូទាត់ថ្លៃសាំងហើយ។ ថ្វីបើពួកគេជួបប្រទះនឹងស្ថានភាព​លំបាកយ៉ាងនេះក្ដី លោក វើត នៅតែមានក្ដីសង្ឃឹមចំពោះកូន​ៗរបស់គាត់។

“ខ្ញុំសង្ឃឹមថា ពួកគេនឹងមានអនាគតល្អជាងជំនាន់យើង ដោយសារតែការអប់រំ។ យើងខិតខំប្រឹងប្រែងជារៀងរាល់ថ្ងៃដើម្បីឲ្យពួកគេបានរៀនសូត្រពេញលេញ។”

សូម៉ារ៉ា និងលោក វើត​ មិនមែនជាប្រជាជនក្នុងមូលដ្ឋានតែមួយគ្រួសារដែលបានសម្គាល់ឃើញការធ្លាក់ចុះបរិមាណត្រីយ៉ាងគំហុកនៅក្នុងបឹងទន្លេសាបនោះទេ។ លោកស្រី ង៉ា សេង អាយុ ៤៣ឆ្នាំ ​គឺជាអតីតអ្នកបើកបរទូក និងជាអ្នករស់នៅលើបឹងទន្លេសាបតាំងពីកំណើត។ គាត់ដឹងរឿងច្រើនអំពីការប្រែប្រួលនៃប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីក្នុងបឹងទន្លេសាបនេះ រួមទាំងស្ថានភាព​ត្រី និងទឹកនារយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ។

“កម្រិតទឹកនៅរដូវប្រាំងទាបជាងមុនយ៉ាងខ្លាំង។ តំបន់នេះ​ធ្លាប់​តែគ្របដណ្ដប់ទៅដោយព្រៃលិចទឹក ដែលជាជម្រក​ធម្មជាតិសម្រាប់ត្រីទឹកសាប និងសត្វដទៃទៀត។ ប៉ុន្តែក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំនេះ មានភ្លើងឆេះព្រៃ​នៅជិតនេះ ហេតុនេះហើយនៅពេលដែលសត្វបាត់បង់ជម្រករបស់វា ត្រី និងសត្វដទៃទៀត​បាត់លែងឃើញ​ ឬ ​ផ្លាស់ទីទៅកាន់តំបន់ផ្សេងទៀត។ ការនេសាទខុសច្បាប់ និងការនេសាទច្រើនហួសហេតុពេក​ធ្វើឲ្យត្រីមិនអាចឆ្លងកាត់​វដ្ដនៃការបន្តពូជយ៉ាងពេញលេញបាន​ឡើយ។” នេះជាសម្ដីរបស់លោកស្រី ង៉ា។ 

ការបំផ្លិចបំផ្លាញ​ជាឥតឈប់ឈរដែលបង្កឡើងដោយមនុស្ស​ចំពោះ​បរិស្ថានធម្មជាតិ​ធ្វើឲ្យស្ថានភាព​នឹងកាន់តែអាក្រក់ខ្លាំងឡើងៗ។ ភ្លើងឆេះព្រៃ ដោយចៃដន្យ និងទាំងដោយចេតនា ព្រមទាំងការនេសាទខុសច្បាប់ និងការបំពុលទឹក​ សុទ្ធតែជាកត្តាចម្បងៗដែលអាចនាំរកការបំផ្លិចបំផ្លាញទាំងស្រុងនូវប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី​របស់បឹងទន្លេសាប។ មិនចាំបាច់វែកញែកឡើង ផលវិបាកទាំងនោះនឹងបង្កមហន្តរាយដល់​ប្រជាជនជិតមួយលាននាក់ដែលកំពុងរស់នៅលើ និងជុំវិញបឹងធម្មជាតិនេះ។ ប៉ុន្តែនេះមិនមែនជារឿងថ្មីឡើយ ប្រជាជនក្នុងមូលដ្ឋាន​បាន និងកំពុងតែទទួលរងឥទ្ធិពលដែលបង្កដោយការបំផ្លាញនេះជាហូរហែមកហើយ។ 

លោកស្រី ង៉ា បានឲ្យដឹងថា “ប្រជាជនខ្លះ​បានធ្វើចំណាកស្រុករួចទៅហើយ ដោយសារពួកគេនេសាទត្រីលែងបាន។ ខ្ញុំ​ក៏ចង់ធ្វើចំណាកស្រុកដែរប៉ុន្តែខ្ញុំគ្មានដើមទុន។ ខ្ញុំត្រូវតែបន្តរស់នៅទីនេះ ហើយបន្តអត់ធ្មត់ស៊ូទ្រាំនឹងជីវភាពដូចរាល់ថ្ងៃហ្នឹង”។

នៅពេលដែលត្រូវបានសួរថា ចំពោះ​គាត់តើជីវិតនៅលើផ្ទះទឹក​មានលក្ខណៈយ៉ាងដូចម្តេច លោកស្រី ង៉ា បាននិយាយថា “រស់នៅទីនេះ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ដូចជា​ត្រីទឹកសាបមួយក្បាល។ យើងរស់នៅ​ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃដោយគ្មានភាពច្បាស់លាស់។ ត្រីទាំងនោះ​ក៏ប្រហែលជាភ័យខ្លាចខ្យល់ព្យុះ និងសំណាញ់ ដែលចាប់ពួកវា និងសម្លាប់ពួកវាអ៊ីចឹងដែរ។”

ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ជាទូទៅ អ្នកស្រី ង៉ា នៅតែមានទស្សនៈវិជ្ជមាន​អំពីអនាគតនៃបឹងទន្លេសាប និងជីវិតទាំងឡាយដែលពឹងពាក់ទៅលើបឹងនេះផងដែរ។

“ខ្ញុំនៅតែជឿជាក់ថា វាមិនទាន់យឺតពេលទេក្នុងការ​សង្គ្រោះបឹងទន្លេសាប ប៉ុន្តែយើងត្រូវធ្វើសកម្មភាព​ឥឡូវនេះដើម្បីដោះស្រាយការបំផ្លិចបំផ្លាញនេះ។ យើងត្រូវដាំដើមឈើឲ្យច្រើន និងលុបបំបាត់ការនេសាទខុសច្បាប់។”

យូនីសេហ្វកំពុង​គាំទ្ររាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​ក្នុងការធ្វើកិច្ចការដែលអ្នកស្រីង៉ាលើកឡើងនេះ ពោលគឺ ធ្វើសកម្មភាពឥឡូវនេះដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនៃ​បំរែបំរួលអាកាសធាតុ និងការពារបរិស្ថាន។ សរសរស្ដម្ភ​សំខាន់មួយ​នៃ​ការងារនេះ គឺសហការជាមួយ​ក្រសួងពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីវាយតម្លៃហានិភ័យនានា និងកសាងសេវា និងប្រព័ន្ធភាពធន់ចំពោះអាកាសធាតុ ស្របពេលដែលធានាផងដែរថាយុវជន​គឺជាស្នូលនៃចម្លើយសម្រាប់ការសិក្សា និងវាយតម្លៃនោះផងដែរ។ ដោយសហការជាមួយក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា កម្មវិធីសិក្សាអំពី​បំរែបំរួលអាកាសធាតុ​កំពុងត្រូវបានរចនាឡើងសម្រាប់​កម្មវិធីបំណិនជីវិតនៅទូទាំងប្រទេស ហើយតាមរយៈ​កម្មវិធីជំនាន់ថ្មី​របស់​យូនីសេហ្វ យុវជន​កំពុងទទួលបានភាពអង់អាច​ក្នុងការចាត់វិធានការវិជ្ជមានដើម្បីការពារ​សហគមន៍​របស់ពួកគេ​ពីផលប៉ះពាល់នៃ​បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ និងភាពរិចរឹលនៃបរិស្ថាន។

ប្រសិនបើមានមនុស្សគ្រប់គ្រាន់ដែល​នឹងចាត់វិធានការឲ្យបានឆាប់រហ័ស​ក្នុងការការពារ​ធនធាន ដែលចិញ្ចឹមជីវិត​គ្រួសារ អ្នកជិតខាង និងសហគមន៍​ទាំងមូល ចក្ខុវិស័យ​ប្រកបដោយក្ដីសង្ឃឹមរបស់អ្នកស្រី ង៉ា នៅតែអាចធ្វើទៅបាន។