Կլիմայի փոփոխության կրթության դերը մաքուր և առողջ շրջակա միջավայրի հասանելիության գործում
ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը կլիմայի փոփոխության և նախագծային աշխատանքների վերապատրաստում էր կազմակերպել Հայաստանի 33 համայնքների 60 ուսուցիչների համար:
- Հասանելի է նաև:
- Հայերեն
- English
«Երբ ուսուցիչները դադարում են սովորել, նույնն անում են նաև աշակերտները»,- փաստում է Լոնդոնի կրթության ինստիտուտի պրոֆեսոր Ջիմ Նայթը: ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը «Կրթության զարգացման և նորարարության ազգային կենտրոն»-ի (ԿԶՆԱԿ) հետ կլիմայի փոփոխության և ուսումնական նախագծային աշխատանքների իրականացման վերաբերյալ հնգօրյա վերապատրաստողների վերապատրաստում էր կազմակերպել Հայաստանի 33 խոշորացված համայնքների 60 ուսուցիչների համար: Հետագա երեք ամիսների ընթացքում նրանք իրենց գիտելիքն ու ձեռք բերած հմտությունները փոխանցելու են Տավուշ, Սյունիք, Վայոց ձոր, Գեղարքունիք, Շիրակ, Լոռի մարզերի 400 այլ ուսուցիչների։
Վերապատրաստողների վերապատրաստումը 2020 թվականից մեկնարկած «Երիտասարդները հանուն բարենպաստ կլիմայի» եռամյա ծրագրի հերթական կարևոր բաղադրիչներից մեկն է: Ծրագիրը ֆինանսավորվում է Ավստրիական զարգացման գործակալության կողմից և իրականացվում է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի կողմից՝ ՀՀ շրջակա միջավայրի, տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների, կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունների հետ համագործակցությամբ։
Ծրագրի համակարգող Մկրտիչ Դալլաքյանը նշում է, որ առաջնային փուլում ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը, համագործակցելով Կրթության գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության հետ, մշակել է կլիմայի փոփոխության կրթության և նախագծային աշխատանքների իրականացման ուսումնական ձեռնարկներ:
«2023 թվականից 7-12 դասարանի աշակերտները պետք է իրականացնեն պարտադիր նախագծային աշխատանք։ Ուսուցիչներին և հետևաբար նաև աշակերտներին աջակցելու համար, մշակվեց երկու ուղեցույց՝ մանրամասն ներկայացնելու կլիմայի փոփոխության հիմնահարցն ու դրա համատեքստում կրթության կազմակերպման մանկավարժական նոր մոտեցումները: «Կլիմայի փոփոխություն. կրթության կազմակերպում» ձեռնարկում տեղ են գտել տարբեր առարկաների դասի պլանի, դերային խաղի, բանավեճի և միջոցառումների օրինակներ և այլն: Իսկ «Կլիմայի փոփոխություն. ինչպես իրականացնել նախագծային աշխատանք» ձեռնարկի օգնությամբ ոսուցիչները կկարողանան կազմակերպել և իրականացնել ուսուﬓական նախագծային աշխատանքներ՝ հնարավորություն տալով դեռահասներին և երիտասարդներին՝ ներգրավվելու և գործուն մասնակցություն ունենալու կլիմայի փոփոխության նվազեցմանն ուղղված քայլերի և լուծուﬓերի կիրառման գործում», - ներկայացրեց Մկրտիչը:
Տավուշի մարզի Գանձաքար գյուղի միջնակարգ դպրոցի հասարակագիտության ուսուցչուհի Քրիստինե Մարդանյանը նշում է, որ դասընթացների ընթացքում սովորել են, թե ինչպես իրականացնել ուսումնական նախագծեր` սահմանելով նախագծի քայլերը ու գնահատման եղանակները: «Առհասարակ այս ոլորտում իմ գիտելիքները նվազ էին և որպես հումանիտար բլոկի մասնագետ, ինձ համար բացահայտելու շատ բան կար։ Նախ ավելի շատ բան սովորեցի կլիմայի հիմնախնդրի մասին: Նաև կարևոր էր, որ յուրաքանչյուրս մեր տարածաշրջանին բնորոշ կլիմայի փոփոխության վերաբերյալ խնդիրները վեր հանեցինք, համալրեցինք, ամբողջացրեցինք: Թիմ կազմեցինք և միասնական ջանքերով կարողացանք մշակել փոքրիկ նախագծեր։ Մեր համայնքին, օրինակ, բնորոշ է աղբի տեսակավորման խնդիրը, նախ չունենք տեսակավորման հնարավորություն, երկրորդ չունենք ձևավորված մշակույթ։ Երբ արդեն դպրոցներում աշակերտները սկսեն աշխատել իրենց նախագծերի վրա, մեծ հետաքրքրությամբ կհետևեմ, թե աշակերտները ինչ գաղափարներով ու առաջարկներով հանդես կգան»։
Վանաձորի N3 հիմնական դպրոցի տնօրենը՝ աշխարհագրության մասնագետ Հեղինե Կոստանյանը, վերապատրաստումները համարում է արդիական և հեռանկարային։ Նա կարծում է, որ տեղի ունեցող կլիմայական փոփոխություններին պետք է կարողանալ ոչ միայն դիմակայել, այլև դրանք ինչ-որ առումով կանխել և կառավարել։ «Մարդու ազդեցությունը բնության վրա, ռեսուրսների ճիշտ օգտագործումը կարող են ուղակիորեն նվազեցնել բացասական հետևանքները, իսկ այդ ամենի համար հարկավոր է, որ բոլորը, բայց նախ և առաջ մեր ապագա սերունդը՝ մեր երիտասարդները, թեմայի վերաբերյալ սպառիչ գիտելիքներ ունենան: Այս դասընթացի շնորհիվ սովորեցի նախագծային աշխատանքի իրականացումը՝ փուլ առ փուլ՝ թեմայի ընտրություն, խմբերի ձևավորում, թեմայի հետազոտություն, գործողությունների ծրագրի առաջարկ և այլն: Վստահ եմ, որ նախագծային աշխատանքների միջոցով մեր աշակերտները հնարավորություն կունենան գործնականում կիրառել իրենց գիտելիքները և արդյունքում շատ հմտություններ ձեռք կբերեն», - ասում է Հեղինե Կոստանյանը։
Դասընթացավար Սիրինե Կոսյանը հաստատում է, որ կլիմայի փոփոխությունը արդեն թակում է բոլորի դռները: «Փորձում ենք օգնել և՛ ուսուցչին և՛ երիտասարդներին իրականացնել կլիմայի փոփոխության թեմայի վերաբերյալ նախագծային աշխատանքներ: Մշակված ձեռնարկների և վերապատրաստումների շնորհիվ ցանկացած առարկայի ուսուցիչ դասերի ընթացքում կամ արտադասարանային կամ ակումբային աշխատանքների ժամանակ կարող է նախագծերի ձևով թեման ներառել իր ուսումնական գործընթացում», - ներկայացնում է փորձագետը։
Վերապատրաստվող ուսուցիչներից է նաև Վայոց ձորի Եղեգնաձոր քաղաքից հասարակագիտության մասնագետ Հայկուհի Բարսեղյանը։ «Երիտասարդության ընդգրկվածության ապահովվումը, նրանց հետ սերտ համագործակցությունը վերապատրաստումների հիմքում է դրված: Ինչպես սահմանել հիմնախնդիրը, ինչու է կարևոր թիմային աշխատանքը, ինչպես կազմել դասի պլանը. այս ամենի վերաբերյալ ձեռքբերած գիտելիքը ոչ միայն մենք ինքներս կկիրառենք գործնականում և ոչ միայն կլիմայի փոփոխությանը վերաբերող դասընթացներին, այլև կփոխանցենք մեր համայնքի որոշակի խմբով ուսուցիչների», - ասում է հասարակագիտության ուսուցչուհին։
ԿԶՆԱԿ-ի կրթության բովանդակության մշակման վարչության պետ Գագիկ Մելիքյանը նշում է, որ բնապահպանական կրթությունը տարեցտարի ոչ միայն Հայաստանում, այլև ամբողջ աշխարհում ավելի շատ տեղ է սկսում գրավել հանրակրթության բովանդակությունում։ «Պետք է կարևորել ոչ այնքան զուտ տեսական գիտելիքները, որքան այդ գիտելիքները պրակտիկ գործունեության մեջ կյանքում կիրառելու ու դրանից օգուտներ քաղելու կարողությունը: Թիմում աշխատելու, խնդիրները հետազոտելու, ծրագիր կազմելու հմտություններ. այս բոլոր որակները աշակերտները կարող ձեռքբերել մեկ նախագծային աշխատանք իրականացնելու արդյունքում», - ասում է ԿԶՆԱԿ-ի կրթության բովանդակության մշակման վարչության պետը։
«Հայաստանի նշված մարզերում 449 ուսուցիչներ կկարողանան աշակերտների հետ իրականցնել արդեն լիովին այլ մակարդակի և որակի նախագծային աշխատանք՝ ուղղված կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարին կամ դրա հետևանքների նվազեցմանը: Այնուհետև, համապատասխան չափորոշիչներին բավարարող նախագծեր ներկայացրած թիմերը հնարավորություն կունենան ստանալ փոքր դրամաշնորհային աջակցություն՝ իրենց համայնքներում իրականացնելու արդեն մշակված նախագծերը: Արդյունքում, ակնկալում ենք, որ երիտասարդները կյանքի կկոչեն 52 նախաձեռնություն՝ հանուն հենց իրենց համանքի մաքուր և առողջ միջավայրի»,- ասում է Մկրտիչը:
2022թ-ի հուլիսի 28-ին ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան մաքուր և առողջ միջավայրի հասանելիությունը հռչակեց որպես մարդու հիմնարար իրավունք: «Լիահույս ենք, որ մեր ակտիվ աշակերտները, համագործակցելով բանիմաց ու պրոֆեսիոնալ ուսուցիչների հետ, հրաշալի նախագծեր կկազմեն՝ համայնքում դառնալով կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարող դեսպաններ: Փաստ է՝ կլիմայական գործողությունները խթանելու համար կրթությունն իսկապես մեծ նշանակություն ունի», - ամփոփեց Մկրտիչը:
