«Կանաչ» ծնողավարության կանոններ

4-6 տարեկանների համար

1․ Անջատե՛ք ավելորդ լույսերը

Դեռ շատ վաղ տարիքից սովորեցրեք երեխաներին խնայել էլեկտրաէներգիան։ Սենյակից դուրս գալիս առաջին հերթին ինքներդ անջատեք լույսը։
Արդեն քայլող փոքրիկները հաճախ սիրում են խաղալ լույսի անջատիչների հետ։ Այդ խաղը փորձեք ի նպաստ օգտագործել։ Օրինակ, սովորեցրեք նրան տան անդամների հետևից անջատել չօգտագործվող լույսերը։

2․ Կենդանի խնամե՛ք

Երեխաները շատ են սիրում կենդանիներին։ Մի՛ խուսափեք ընտանի կենդանի խնամելուց։ Եթե փոքր բնակարանում եք ապրում, կարող եք օրինակ ձուկ կամ նապաստակ խնամել։ Իսկ եթե բացառում եք ընտանի կենդանի ձեռք բերելը, ապա պարզապես երեխայի հետ միասին հոգ տարեք բակում գտնվող կենդանիների մասին․ կերակրեք բակի շներին, կատուներին, պատրաստեք թռչնի բույն և կեր թողեք թռչուններին։

Կենդանի խնամելն օգտակար է երեխայի հոգեկան և ֆիզիկական առողջության համար, սովորեցնում է ապրումակցել, լինել ուշադիր ու կազմակերպված և, ամենակարևորը, հոգ տանել բնության մասին։ 

3․ Խնամե՛ք տան բույսերը

Բույսեր խնամելը բնությանը մոտենալու փոքրիկ քայլ է այս տարիքի երեխայի համար։
Ջրել, մաքրել, հեռացնել ավելորդ ճյուղերը, հաշվի առնել յուրաքանչյուր բույսի առանձնահատուկ կարիքները, հետևել դրանց աճին․ այս բոլոր գործողությունները կապ կստեղծեն երեխայի և բույսի միջև և հետագայում նա նույն զգացողությունը կունենա բնության մյուս մասնիկների հանդեպ։

4․ Օգտագործե՛ք հին շորերն ու խաղալիքները

Գաղտնիք չէ, որ երեխայի համար նախատեսված գնումները շատ են։ Դրանց մեծ մասը շատ կարճ է կիրառվում։ Եթե ձեր ընկերներից վերցնեք արդեն օգտագործած իրեր ու հագուստ, կխնայեք գումարն ու ավելորդ ապրանք չեք սպառի։ Գրքերի դեպքում օգնության կգան մանկական գրադարանները, իսկ խաղալիքների հարցում օգտակար է հայ ծնողների այս նախաձեռնությունը։

Սովորություն դարձրեք նաև տարին առնվազն մեկ անգամ վերանայել տան հագուստն ու խաղալիքները և, անհրաժեշտության դեպքում, դրանք հանձնեք ձեր ընկերներին, այլ մարդկանց։

13-16 տարեկանների համար
 

1․ Քայլե՛ք կամ հեծանի՛վ քշեք

Մեքենայով տեղաշարժվելը հարմարավետ ու արագ է մարդկանց համար, բայց վնասակար՝ շրջակա միջավայրի համար: Երկրի աղտոտման գործում տարբեր վառելիքներով աշխատող ավտոմոբիլային տրանսպորտի դերը չափազանց մեծ է։ Եթե դպրոցը հեռու չէ, երեխային ուղեկցեք ոտքով։ Իսկ եթե արդեն ինքնուրույն է դպրոց գնում, կարող եք առաջարկել գնալ հեծանվով։ Քայլելն ու հեծանիվ վարելը օգտակար են ոչ միայն շրջակա միջավայրի, այլև՝ երեխայի առողջության համար։

2. Խոսե՛ք կլիմայի խնդիրների և դրանք կանխելու հնարավոր քայլերի մասին

Խրախուսե՛ք կլիմայի փոփոխության վերաբերյալ հարցերը, նույնիսկ եթե միշտ չէ, որ կարող եք պատասխանել դրանց: Դեռահասները, որպես կանոն, հետաքրքրասեր են ու սիրում են առաջինը տեղեկանալ գիտական նորություններին, նաև՝ ելնելով քաղաքացիական պատասխանատվության զգացումից: Կարող եք միասին համացանցում փնտրել «լուրջ» հարցերի պատասխանները: Առիթից օգտվելով՝ երեխաներին կսովորեցնեք, թե որտեղից գտնել վստահելի տեղեկատվություն կլիմայի փոփոխությունների վերաբերյալ և թե ինչպես նրանք կարող են տարանջատել ապատեղեկատվությունը վստահելի տեղեկատվությունից։ Երեխաներին միանգամից շատ տեղեկատվություն տալ հարկարվոր չէ, քանի որ այն կարող է ճնշել և ձանձրացնել նրանց, ինչպես նաև՝ կարող են առաջացնել անիրատեսական սպասումներ և անօգտակար ու անպաշտպան լինելու զգացում: Ահա մի քանի անգլալեզու ռեսուրս, որ կարող եք ուսումնասիրել միասին՝ «Դարձեք Կլիմայի փոփոխության ստեղծող», «Աշխարհի ամենամեծ դասը» (globalgoals.org) և Կլիմայի փոփոխության ուղեցույց երեխաների համար - The New York Times (nytimes.com)

3. Թո՛ւյլ տվեք, որ ձեր երեխան կրթի ձեզ կլիմայի փոփոխության վերաբերյալ

Ի վերջո, երբ խոսում ենք կլիմայական փոփոխությունների մասին, պետք է ընդունենք, որ դեռահասները կարող են ձեզնից ավելի տեղյակ լինել, օրինակ, հանածո վառելիքի կամ լուսավորության այլընտրանքային տարբերակների վերջին հետազոտությունների մասին։ Կարևոր է լսել նրանց և սովորել նրանցից։ Հարկավոր է բավականաչափ խոհեմ լինել, որպեսզի կարողանանք վերլուծել մեր էության այն շերտերը, որոնք մինչ այժմ կարիք չենք ունեցել վերլուծելու։ Օրինակ, եթե ձեր բուսակեր երեխան մեղադրում է ձեզ, երբ բուրգեր եք ուտում, հարցերի միջոցով փորձեք լսել նրա մտքերը․ ինչպե՞ս ես որոշել դառնալ բուսակեր, ինչպե՞ս ես զգում, երբ ապրում ես մսակերների ընտանիքում, պատրա՞ստ ես լուծումներ գտնել կամ փոխզիջումների գնալ այս հարցում։

4. Ձեր երեխաներին ուղարկե՛ք փոփոխություն բերող իրենց հասակակիցների մասին նորություններն ու հոդվածները

Կլիմայի երիտասարդական շարժումը ծաղկում է ապրում: Բազում երիտասարդներ կան, որոնց ոգենշնչող օրինակների մասին կարող եք պատմել ձեր երեխաներին։ Պատանիները ոգեշնչվում են, երբ տեսնում են, որ կառավարությունները և մեծահասակները լուրջ են վերաբերվում նրանց: Նրանք հասկանում են, որ իրենց ձայները կարևոր են: Այսպիսով, կօգնեք նրանց խնդրի վերաբերյալ իրենց անհանգստությունն ու վրդովմունքն ուղղել կոնկրետ և վերահսկելի գործողություններ իրականացնելու վրա։ Սա կարևոր է նրանց հոգեկան առողջության համար․ անորոշ կամ դժվար փոփոխվող երևույթների վրա կենտրոնանալը հաճախ սթրեսի ու անհանգստության առիթ են հանդիսանում։

5․ Օրինա՛կ ծառայեք

«Մի՛ դաստիարակեք երեխաներին, նրանք, միևնույն է, ձե՛զ են նմանվելու․ դաստիարակե՛ք ինքներդ ձեզ»։ Ծնողավարման ընթացքում կարևոր է միշտ հիշել անգլիական այս ասույթը։ Ինքներդ ուշադիր ու հոգատար եղեք բնության հանդեպ, էկոլոգիապես մաքուր ապրելակերպ վարեք և ձեր երեխաները հաստատ կսովորեն սիրել մոլորակը։