Ծնողի այբուբեն. առցանց դասընթաց ծնողների համար
ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը, ԱՄՆ կառավարության ֆինանսավորման շնորհիվ, «Ծնողի դպրոց» ՀԿ-ի հետ համատեղ իրականացրեց ծնողավարման դասընթաց Հայաստանի բոլոր մարզերում բնակվող ավելի քան 700 ծնողների համար:
- Հասանելի է նաև:
- Հայերեն
- English
Հայտնի քոուչ Սյու Աթկինսը մի անգամ ասել է. «կատարյալ ծնող գոյություն չունի, ուղղակի պետք է լինել իրատեսական ծնող»: Թույլ տվեք հավելենք՝ «… ուղղակի պետք է փորձել հնարավորինս տեղեկացված լինել կատարելու այդ բարդ աշխատանքը»: Ինչու հարցին պատասխանում է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի Երեխայի պաշտպանության ծրագրի ժամանակավոր համակարգող Վիկտորիա Օհանյանը. «Որովհետև երեխայի ուղեղի զարգացման մասին ավելի շատ բան գիտենք, որովհետև գիտենք, որ ծնողները շա՜տ բան կարող են այլ կերպ անել՝ կանխարգելելու հետագա խնդիրները: Օրինակ, վաղուց արդեն պարզ է, որ երեխայի վրա բղավելն ու երեխային հարվածելը չի օգնում, որ երեխան ընդմիշտ փոխի իր վարքը: Մյուս կողմից, կրկնվող բղավոցներն ու մեղադրանքները երեխայի մոտ առաջացնում են «տոքսիկ սթրես», որի հետևանքները վտանգավոր են և հստակ հետք են թողնում երեխայի հոգեկան առողջության վրա ոչ միայն մանուկ հասակում, այլև մեծ տարիքում»: Նա հավելում է, որ ծնող լինելը հեշտ չէ և ծնողները հաճախ բղավում են կամ հարվածում են երեխային, ոչ թե որովհետև այդպես են ցանկանում անել, այլև որովհետև իրենք էլ հուզված են լինում, սթրեսված և այլ տարբերակ չգիտեն: «Բայց արի ու տես՝ այլ տարբերակներ կան և առողջ երեխա մեծացնելու համար արժե իմանալ այդ տարբերակներն ու կիրառել դրանք: Մեզ համար կարևոր է, որ ծնողները հնարավորինս տեղեկացված լինեն ու տիրապետեն այդ տարբերակներին»,- ամփոփում է Վիկտորիա Օհանյանը:
Այս հարցում ծնողներին աջակցելու համար ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը, ԱՄՆ կառավարության ֆինանսավորման շնորհիվ, «Ծնողի դպրոց» ՀԿ-ի հետ համատեղ իրականացրեց ծնողավարման սեմինար Հայաստանի բոլոր մարզերում բնակվող ավելի քան 700 ծնողների համար:
«Ճգնաժամերի ժամանակ հատկապես շատ ավելի բազմապիսի հմտություններ են պետք ծնողներին, որպեսզի կարողանան կառավարել ոչ միայն իրենց, այլև իրենց երեխաների հույզերը: Ընդհանուր առմամբ, ծնողավարության դասընթացները կարևոր են, իսկ ճգնաժամերի ժամանակ՝ կրկնակի կարևոր են: Սեմինարները եղել են առցանց և անվճար՝ հնարավորություն ստեղծելով բոլոր ծնողներին, անկախ աշխարհագրական դիրքից կամ ֆինանսական հնարավորություններից, մասնակցել և ստանալ ծնողավարման հմտություններ»,-
«Սեմինարներին ամեն ծնող գալիս է իր հարցերի փնջով՝ երեխաների հույզերին արձագանքելը, կարգապահության հրավիրելը՝ առանց պատժելու, հույզերի կառավարումը և այլն: Սեմինարի ընթացքում ծնողները ստանում են երեխայի հետ հարաբերվելու և շփվելու այնպիսի ունիվերսալ գործիքներ, որոնք կիրառելի են գրեթե բոլոր պարագաներում. փորձում ենք միասին սովորել՝ ինչպես գրագետ հասկանալ խնդիրը և գրագետ կարգավորել հարցը»:
Մասնագիտությամբ բանասեր Հայարփի Հայրապետյանը Երևանից է: Նա երկու երեխա ունի. Արենը 1,5 տարեկան է, Խաչատուրը՝ 2 ամսական։ Պատմում է, որ ծնողավարման որևէ ձեռնարկի կողքով անտարբեր չի անցնում, սոցիալական ցանցերով էլ հետևում է բոլոր այն էջերին, որտեղ երեխայի դաստիարակությանն ու հոգեբանությանն առնչվող թեմաներ են քննարկվում։
«Ծնողավարմանը և երեխայի դաստիարակության թեմաներին ես չափազանց լուրջ եմ վերաբերվում, որովհետև գիտակցում եմ, որ ես պատասխանատու եմ անհատի և քաղաքացու ձևավորման համար։ Ինձ համար կարևոր է, որ իմ երեխան մեծանա որպես անկախ մարդ, համարձակ, չունենա բարդույթներ։ Անձամբ ես չափազանց երկար եմ պայքարել բարդույթներից ազատվելու համար, և չէի ուզի, որ երեխաներս էլ անցնեն իմ ճանապարհով»,-
Մայրը հավելեց՝ «այս ծրագրի ընթացքում շատ գիտելիք եմ ձեռք բերել: Ինձ համար բացահայտում էր «վարքը պետք է լինի երրորդ դիրքում» բանաձևը: Սա նշանակում է, որ մենք ոչ թե պետք է քննադատենք երեխայի վարքը, այլ փորձենք հասկանալ նրա էմոցիաները։ Երեխայի հուզական աշխարհը պետք է լինի առաջին տեղում»:
Լոռիում բնակվող Մանե Սարոյանը նույնպես մասնակցել է դասընթացներին: Մասնագիտությամբ ֆինանսիստն այս պահին մայրական արձակուրդում է. զբաղվում է 1․2 տարեկան Լուսեի խնամքով։«Լուսեն իմ առաջին երեխան է, դեռ փոքր է, բայց ինչ-որ պահից հասկացա՝ մեր փոխհարաբերությունները սկսել են բարդանալ և ինձ նոր հմտություններ են անհրաժեշտ՝ շփման հետագա բարդություններից խուսափելու, հոգեպես ավելի առողջ երեխա մեծացնելու համար», ասում է Մանեն:
«Ամենատարրական օրինակը. նախկինում, երբ աղջիկս կամակորություն էր անում, ես, օրինակ, բարկանում էի կամ փորձում էի գրկել և խոսել։ Մասնագետների հետ շփումների արդյունքում հասկացա, որ պետք է ծնկի գալ, հավասարվել աղջկաս հասակին, փորձել հայացքով կոնտակտ ստեղծել և նոր զրուցել՝ հավասարը հավասարի հետ հարթության վրա։ Սա շատ թեթևացրեց իմ կյանքը և իսկապես օգնեց»,-
Նա պատահաբար առցանց տեսել է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի դրական ծնողավարման դասընթացները և որոշել է մասնակցել։ Ծրագրի ընթացքում հասկացել է, որ միայնակ չէ իր խնդիրներով, որ իր նման բազմաթիվ այլ մայրիկներ կան, որոնք չեն հասցնում հոգ տանել իրենց մասին՝ օրինակ, դիմահարդարվել, վարսավիրի այցելել, միայնակ հյուր գնալ կամ զբոսանքի և երբեմն չեն հասկանում իրենց երեխայի լեզուն:
Սաթինե Մուսայելյանը՝ Սյունիքի մարզից, երկու դեռահաս աղջիկ ունի՝ 16 և 13 տարեկան։ Ասում է ծնողավարման շատ բարդ փուլում է՝ դեռահասաների հետ լեզու գտնելը հեշտ գործերից չէ։ «Այս փուլում աղջիկներիս՝ Թինայի և Նելլիի հետ հետ շփումն այնքան էլ հեշտ չէ։ Երբեմն ես իրենց չեմ հասկանում, իրենք՝ ինձ։ Հենց այս պատճառով էլ որոշեցի մասնակցել ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի առաջարկած ծրագրին և հմտություններ ձեռք բերել։ Այս պահին սովորում եմ հոգաբանության 4-րդ կուրսում, և այս ծրագիրը ինձ համար կարևոր էր նաև մասնագիտական տեսանկյունից»,- ասաց Սաթինեն:
«Ինձ հատկապես դուր էին գալիս այն տնային ռաջադրանքները, որ հանձնարարվում էին յուրաքանչյուր հանդիպումից հետո։ Երբ դժվարանում էի դրանք կատարել, դիմում էի աղջիկներիս օգնությանը։ Օրինակ՝ ինչպիսի՞ ծնող են երազում տեսնել հարցին իրենցից լավ ոչ մեկ չի պատասխանում։ Այսպես սովորեցի բացահայտել նրանց ցանկությունները, հասկանալ, թե ինչ անելիքներ ունեմ։ Այս դասընթացների արդյունքում սկսել եմ հավատալ, որ կգա մի օր, որ ես և աղջիկներս կսկսենք նորից հասկանալ միմյանց»:
Սաթինեն դասընթացների մասին պատմել է նաև սոցիալական ցանցերի իր էջերում։ Ասում է՝ շատերն են հարցեր ուղղել և հետաքրքրվել։ Բոլորին նույն խորհուրդն է տվել՝ «անպայման արժե մասնակցել, եթե իսկապես ուզում են իրենց կյանքում կարևոր փոփոխությունների մեկնարկն ազդարարել, որովհետև ժամանակը շատ արագ է անցնում և երեխայի դաստիարակման լավագույն շրջանները շատ հաճախ մենք մեր ձեռքից բաց ենք թողնում»:
Սեմինարների ժամանակ առանձին ուշադրություն է դարձվել նաև ինքնախնամքի թեմային, քանի որ հնարավոր չէ հոգ տանել երեխաների մասին՝ առանց սեփական անձի մասին հոգ տանելու: Ինչպես մասնակիցներից մեկը բարձրաձայնեց. «Ես չպետք է ինձ մեղավոր զգամ, երեխային 30 րոպեով վստահելի մեկի մոտ թողնելու և օրինակ վարսավիրանոց գնալու համար»:
Ի լրումն առցանց դասընթացի, ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը հոգեբանների հետ համատեղ մշակել է նաև «Երջանիկ մայրիկ» մարաթոնը՝ ամենօրյա կարճ քայլերով մայրիկներին հիշեցնելու և համոզելու ժամանակ տրամադրել նաև ինքնախնամքին, թեկուզ՝ օրը քսան րոպե:
Նախաձեռնության շրջանակում ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը ԱՄՆ կառավարության ֆինանսավորմամբ և Հանրային հեռուստաընկերության հետ համագործակցությամբ Առողջ ապրելակերպ հաղորդաշարի «ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի անկյուն. ծնողի դպրոց» հատուկ շարքում զրուցել է մասնագետների հետ ծնողավարման վերաբերյալ տասնվեց կարևոր թեմաների շուրջ՝ կենտրոնանալով գործնական խորհուրդների և քայլերի վրա:
Հոդվածը ստեղծվել է ԱՄՆ կառավարության ֆինանսավորմամբ: Արտահայտված տեսակետները միմիայն հեղինակներինն են և պարտադիր չէ, որ արտահայտեն ԱՄՆ կառավարության տեսակետները:
