Zhvillimi dhe të nxënit në fëmijërinë e hershme
Puna e UNICEF-it për zhvillimin e fëmijërisë së hershme pohon faktin se të gjithë fëmijët meritojnë një mundësi që të rriten e të bëhen njerëz të shëndetshëm, të edukuar dhe të aftë, pavarësisht se ku dhe kur kanë lindur.
- Available in:
- English
- Shqip
Sfida
Vitet e para te jetes jane vitet më formuese ne jeten e femijëve.Në këtë fazë percaktohen themelet e shprehive te tyre dhe krijohen modelet për gjithë jetën.
Shumë fëmijë në Shqipëri nuk e arrijnë potencialin e tyre të plotë, pasi rriten në ambiente të izoluara. Pa programet e prindërimit, prindërit nuk marrin informacione të përshtatshme për rëndësinë e të nxënit të hershëm dhe të zhvillimit.
Nënat e vetme, duke qenë se mbajnë familjet, mund të përballen edhe me barrën e kujdesit të fëmijëve për shkak të aksesit të kufizuar në burime financiare për tarifat parashkollore.
Përmirësimet graduale të aksesit të fëmijëve shqiptarë në arsimin parashkollor (3-5 vjeç) gjatë viteve të fundit pasqyrohen edhe në Përqindjen e Regjistrimit Neto 81% për fëmijët pesëvjeçarë, dhe një përqindje shumë më e vogël për fëmijët e moshës 4-5 vjeçare. Megjithatë, sipas Anketës së Matjes së Nivelit të Jetesës të vitit 2012, vazhdojnë të ekzistojnë pabarazi në akses sipas nivelit të të ardhurave, ku 48% e fëmijëve nga familjet me të ardhura më të larta kanë akses në arsimin parashkollor kundrejt 23% e fëmijëve nga familjet me të ardhura të ulëta. Fëmijët romë përfitojnë shumë më pak nga arsimi i hershëm, edhe pse numri i fëmijëve romë në çerdhe është pothuajse dyfishuar që prej vitit 2011.
Zhvillimi i fëmijërisë së hershme, mësimdhënia me në qendër fëmijën dhe praktikat e mësuesve duhen përmirësuar për të garantuar cilësi më të mirë dhe mësimdhënie gjithëpërfshirëse në sistemin parashkollor.
Fëmijët nuk duhet të privohen nga potenciali i tyre pavarësisht se mund jetojnë në rrethana të vështira. Në rastet kur familjet nuk janë të gjendje t’u përgjigjen nevojave të fëmijëve, shteti duhet t’u vijë në ndihmë.
Përgatitja e fëmijëve për në shkollë është kusht i rëndësishëm për futjen e tyre në sistemin arsimor. Për këtë kërkohet një rritje e konsiderueshme e shërbimeve parashkollore të parashikuara në buxhetin e arsimit, i cili pritet të rritet nga 6,9% në 14,8%, për të përmirësuar cilësinë e standardeve dhe për të rritur aksesin universal për të gjithë fëmijët e moshës 5-vjeçare. Për më tepër, duhet të jepen subvencione për aksesin e fëmijëve të familjet më vulnerabël.
Zgjidhja
Krahasuar me programet e tjera arsimore, përfitimet e investimeve në zhvillimit të hershëm të arsimimit të fëmijëve janë ndër më të lartat, veçanërisht për fëmijët që u përkasin grupeve të pafavorizuara. Kurse, investimet në arsim ne periudha të mëvonshme të jetës së fëmijës sjellin më pak përfitim dhe favorizojnë fëmijët me status socio-ekonomik më të lartë.
UNICEF po punon me Ministrinë e Arsimit, Sportit dhe Rinisë për përgatitjen e analizës financiare dhe mënyrave efikase për të zhvilluar arsimin parashkollor, për identifikimin e fëmijëve jashtë sistemit shkollor dhe për integrimin e tyre në sistem. Ne mbështesim Qeverinë Shqiptare për miratimin e standardeve të sistemit parashkollor, hartimin e kurrikulave dhe përmirësimin e trajnimit dhe kualifikimit për mësuesit. UNICEF promovon investimet e mëdha që qeveria qendrore dhe vendore bëjnë për të rinjtë dhe mbështet fuqizimin e programeve të rëndësishme për zhvillimin e fëmijërisë së hershme. Mbështetur në parimet e solidaritetit dhe të drejtave të njeriut, ne nxisim gjetjen e mekanizmave që garantojnë akses për fëmijët e komuniteteve më të margjinalizuara në strukturat dhe programet e zhvillimit të fëmijërisë së hershme.
Me vullnetin politik dhe ndërgjegjësimin e shtuar të palëve kyçe të interesit dhe njësive të qeverisjes vendore, numri i fëmijëve romë (të moshës 3-6 vjeç) që përdorin shërbimet e të nxënit të hershëm është rritur në 66% në vitin shkollor 2016-2017, krahasuar me vetëm 26% në vitin 2011.
Cilësia e arsimit parauniversitar në Shqipëri ka shënuar rritje të qëndrueshme, falë përpjekjeve të përbashkëta të organizatave të shoqërisë civile me strukturat e ofrimit të shërbimeve sociale në nivel bashkie dhe komune, veçanërisht në drejtoritë arsimore rajonale.
UNICEF, në bashkëpunim me Ministrinë e Arsimit dhe Sportit, po punon për prezantimin universal të një viti parashkollor (për fëmijët e moshës 5-6 vjeçare) dhe shtrirjen sistematike të shërbimeve të zhvillimit të fëmijërisë së hershme (për fëmijët e moshës 3-5 vjeçare).
Programet e prindërimit janë në fokus: për të theksuar rëndësinë e ushqyerjes dhe nxitjen e ambienteve familjare për zhvillimin dhe të nxënit, si të djemve ashtu edhe të vajzave, për të promovuar kërkesën për zhvillimin e fëmijërisë së hershme dhe shërbimet e mbrojtjes sociale, si dhe për të nxitur bashkëpunimin me autoritetet vendore dhe shoqërinë civile në mobilizimin e burimeve.
Burimet
Këto burime përbëjnë vetëm një pjesë të përzgjedhur të materialeve të UNICEF në të gjithë botën dhe të partnerëve të saj në Shqipëri. Lista përditësohet rregullisht për të përfshirë të dhënat më të fundit.