Mali i Zi duhet urgjentisht të rrisë numrin e ndërmjetësuesve romë
Ndërmjetësuesit romë kanë rezultuar të jenë thelbësorë për rritjen e numrit të fëmijëve romë dhe egjiptianë që vijojnë shkollat, uljen e numrit të martesave të fëmijëve, përmirësimin e shëndetit dhe zhdukjes së varfërisë së familjeve rome dhe egjiptiane
- Gjendet në:
- Crnogorski
- English
- Shqip
PODGORICË, 27 GUSHT 2023 – UNICEF-i, BE-ja dhe OJQ-ja HELP u bëjnë thirrje autoriteteve kombëtare dhe lokale të Malit të Zi për të siguruar që ka një numër të mjaftueshëm ndërmjetësuesish romë të punësuar nga sistemet e arsimit, shëndetësisë, fëmijëve dhe mbrojtjes sociale për t'i dhënë fund varfërisë mes fëmijëve romë dhe egjiptianë në Mal të Zi.
Përfaqësuesi i UNICEF-it për Malin e Zi, Juan Santander tha vetëm 16 për qind e fëmijëve romë dhe egjiptianë ndjekin arsimin parashkollor, 56 për qind përfundojnë shkollën fillore dhe 3 për qind përfundojnë shkollën e mesme në Mal të Zi.
Disa ndërhyrje të thjeshta, si transporti falas dhe angazhimi i ndërmjetësuesve romë, mund ta rrisin ndjeshëm këtë numër brenda një periudhe të shkurtër kohore.
Duke siguruar që çdo fëmijë rom dhe egjiptian të marrë arsim cilësor, kujdes shëndetësor, mbrojtje të fëmijëve dhe mbrojtje sociale është e vetmja mënyrë për t'i nxjerrë ata nga varfëria.
Që nga viti 2013, Bashkimi Evropian, në partneritet me OJQ-në HELP, ka ofruar mbështetje të vazhdueshme financiare për Malin e Zi për të integruar gradualisht ndërmjetësuesit romë në sistemet e arsimit, të kujdesit social dhe të kujdesit shëndetësor, duke u dhënë kështu fëmijëve romë dhe egjiptianë perspektiva më të mira që nga fillimi.
“Përfshirja sociale e fëmijëve romë është prioriteti më i madh në Mal të Zi. Siç këshillohet nga Avokati i Popullit, do të jetë thelbësore që ndërmjetësuesit romë të kenë punësim të përhershëm dhe jo të përkohshëm, duke nxitur vazhdimësinë dhe stabilitetin për familjet rome,” tha Ambasadorja e BE-së në Mal të Zi, Oana Cristina Popa.
Ambasadori i BE-së gjithashtu avokoi për futjen e ndërmjetësuesve romë edhe në shkollat me më pak se 70 nxënës romë.
Zgjerimi i shtrirjes së ndërmjetësve romë në shkolla nën pragun aktual është një hap drejt krijimit të një lidhjeje më të fortë midis familjeve rome dhe egjiptiane dhe sistemit arsimor.
Sipas OJQ-së HELP, ka vetëm rreth 40 ndërmjetësues romë në Mal të Zi. Ata mbështesin një bashkëpunim më të mirë ndërmjet familjeve rome dhe egjiptiane dhe qendrave shëndetësore, parashkollore, shkollave, qendrave për mirëqenie sociale dhe institucioneve të tjera.
Dijana Angjelliq nga OJQ-ja HELP shpjegoi që në Mal të Zi, ndërmjetësuesit romë tani financohen nga OJQ-të dhe qeveria. Duhet të sigurohet urgjentisht financim i qëndrueshëm nga autoritetet kombëtare dhe lokale për të gjithë ndërmjetësuesit romë.
Një numër më i madh i ndërmjetësuesve romë duhet të punësohen nga ministritë e arsimit, shëndetësisë dhe të punës dhe të mirëqenies sociale. Pa këto ndryshime në sistem, ne nuk do të shohim përmirësime në jetën e brezave të tanishëm dhe të ardhshëm të fëmijëve romë dhe egjiptianë.
Specialisti i Programit për të Drejtat e Romëve në zyrën rajonale të UNICEF-it për Evropën dhe Azinë Qendrore, Tefik Mahmut, vë në dukje se futja e ndërmjetësuesve romë ka provuar të jetë një ndërhyrje jashtëzakonisht e suksesshme në të gjitha vendet e rajonit.
Sfida që duhet të zgjidhet tani nga Mali i Zi dhe vendet fqinje është të sigurohet që të ketë numër të mjaftueshëm ndërmjetësuesish romë të punësuar me orar të plotë, duke punuar për sistemet shëndetësore, arsimore, sociale dhe të mbrojtjes së fëmijëve.
Një nga kriteret e anëtarësimit në BE është përmirësimi i situatës së grupeve minoritare, veçanërisht të atyre që janë më të cenueshmet, si komuniteti rom dhe egjiptian. Roli i ndërmjetësuesve është të rrisin qasjen në të gjitha shërbimet që janë të disponueshme në terren.
Trembëdhjetë-vjeçarja Florijeta Berisha ka përfituar nga mbështetja e një ndërmjetësuesi rom në shkollën e saj fillore në Nikshiq gjatë pesë viteve të fundit.
“Ndërmjetësuesi më ndihmon me detyrat e shtëpisë; më mbështet të përgatitem për provime; më thotë se çfarë të studioj kur mungoj në shkollë sepse jam e sëmurë; dhe më informon kur ka orë të reja në mënyrë që të mos humbas asnjërën prej tyre. Pa ndërmjetësuesin do ta kisha më të vështirë,” shpjegon Berisha
Dymbëdhjetë-vjeçari Abedin Delija, i cili vijon një shkollë fillore në Nikshiq, ndan përvoja të ngjashme.
“Kur festuam Ditën e Romëve dhe kënduam, ndërmjetësuesi rom ishte mbështetja ime kryesore. Ndërmjetësuesit romë janë gjithmonë aty për mua,” vuri në dukje Delija.
Duke pasur parasysh se në ditët në vijim do të nisë viti i ri shkollor, Velbana Naza, një ndërmjetësuese rome në një shkollë fillore në Nikshiq, thekson se nevojitet punësimi i më shumë ndërmjetësuesve romë për të siguruar që një numër më i madh i fëmijëve romë dhe egjiptianë të ndjekin mësimin parashkollor dhe shkollat.
Do të ishte mirë të futeshin ndërmjetësuesit romë në të gjitha institucionet, pasi ne jemi një burim i rëndësishëm mbështetjeje për këta fëmijë për shkak të barrierave gjuhësore. Ne i ndihmojmë ata të studiojnë më mirë dhe të ndjekin mësimet rregullisht. Ne rregullisht ndajmë të gjitha informacionet me prindërit e tyre. Në këtë mënyrë, bashkëpunimi i tyre me shkollat është shumë më efektiv.
Si palë e Konventës së OKB-së për të Drejtat e Fëmijës dhe vend kandidat për anëtarësim në BE, Mali i Zi është zotuar të garantojë të drejtën për arsimim, shëndetësi, mbrojtje sociale dhe të fëmijëve dhe një standard jetese të denjë për çdo fëmijë.
