Երիտասարդները՝ կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարի ակտիվ մասնակիցներ
ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության COP28 միջազգային համաժողովին ընդառաջ պատմում ենք, թե ինչ արդյունքներ գրանցեցին հայ երիտասարդները COP27-ում:
- Հայերեն
- English
18-ամյա Նարեկն ու Երազիկը Արարատի մարզի Վեդի քաղաքից են։ Նրանք 2022-ի նոյեմբերին Հայաստանում հնարավորություն ստացան առաջին անգամ որպես երիտասարդ պատվիրակ մասնակցել ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության միջազգային համաժողովին (COP27) և ներկայացնել երիտասարդության ձայնն աշխարհի ամենախոշոր և հեղինակավոր համաժողովներից մեկում։
COP27-ը անցկացվել է Եգիպտոսում՝ 2022-ի նոյեմբերի 6-18-ը: Համաժողովին մասնակցել են ավելի քան 100 պետությունների և կառավարությունների ղեկավարներ: ՄԱԿ-ի կլիմայի գագաթնաժողովներն անցկացվում են ամեն տարի, որպեսզի կառավարությունները համաձայնեցնեն կլիմայի փոփոխության գլոբալ ջերմաստիճանի բարձրացումը սահմանափակելու քայլերը: Դրանք կոչվում են COP՝ (Conference of parties), որ թարգմանաբար նշանակում է «Կողմերի համաժողով»: Կողմերը մասնակից երկրներն են, որոնք ստորագրել են ՄԱԿ-ի բնօրինակ կլիմայական համաձայնագիրը 1992 թվականին: Հայաստանի Հանրապետությունը վավերացրել է Միացյալ ազգերի կազմակերպության Կլիմայի փոփոխության մասին շրջանակային կոնվենցիան 1993 թ. մայիսին։
Հայաստանում ամերիկյան համալսարանի ուսանող 18-ամյա Նարեկը, որը վաղ տարիքից հետաքրքրվել է շրջակա միջավայրի, կլիմայի գիտությամբ, ասում է՝ այս ուղևորությունն իր համար նշանակալի էր, քանի որ առաջին անգամ էր Հայաստանից դուրս մասնակցելու հանդիպումներին, ելույթներ ունենալու:
«Վեդիում մի քանի ընկերների հետ ստեղծել էինք «Կլիմապոլիս» ստարտափը, որի հիմնական նպատակն է կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարը: Մեր մարզը բավական խոցելի է կլիմայի փոփոխության նկատմամբ, և մենք որոշել ենք այդ գլոբալ խնդրի դեմ պայքարը սկսել մեզնից և մեր համայնքից», -
Նա նշում է, որ նախագիծը կազմված է երկու բաղադրիչներից. մեկը՝ կլիմայի փոփոխության վերաբերյալ դասընթացներ իրենց համայնքի երեխաների և երիտասարդների համար, մյուսը՝ սեղանի խաղ, որի միջոցով երիտասարդները կարող են տեսնել, թե կլիմայական փոփոխությունն ինչպես է ազդում իրենց համայնքի վրա։
Հենց այս նախագծով երիտասարդները մասնակցել էին ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի, ՄԱԿ-ի մի քանի գործակալությունների և այլ գործընկերների կողմից անկացվող «Սերունդներ առանց սահմանների» (Generation unlimited) միջազգային մրցույթին և հաղթել՝ ստանալով փոքրիկ ֆինանսավորում իրենց գաղափարը կյանքի կոչելու համար։
18-ամյա Երազիկն էլ նշում է, որ իր բոլոր սպասելիքներն արդարացան:
«Համաժողովի յոթ օրերն ավելի քան հաջող անցան: Ամեն հանդիպումից շատ գոհ էինք։ Ճիշտ է՝ շատ խիտ գրաֆիկ էր, բայց նույնիսկ հոգնածություն չէինք զգում, այնքան մեծ էր ոգևորվածությունը: Մենք Հայաստանից գնացել ենք ոչ միայն որպես ՀՀ պատվիրակության անդամներ, այլև որպես կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարի առաջամարտիկներ՝ ներկայացնելով Արևելյան Եվրոպայի ողջ տարածաշրջանը, որը ևս շատ պատասխանատու էր»,-
«Տարբեր երկրներից մեր հասակակիցների հետ քննարկումներ էինք անում, պատմում էինք, թե ով ինչ է արել, ինչու է արել։ Եվ այդ ամենի արդյունքում եզրահանգման եկանք, որ այս պահին մեր գլխավոր նպատակը ոչ թե կլիման, այլ ինքներս մեզ փոխելն է։ Քանի որ մշտապես խոսվում է, որ պետք է փոխել այս կամ այն բանը, բայց երբեք չի խոսվում մեզ փոխելու մասին, թե մենք ինչ քայլեր պետք է անենք, ավելի ճիշտ չանենք», - պատմում է Երազիկը։
Հայաստանի երիտասարդները հանդիպումներ են ունեցել COP27-ի գլխավոր կազմակերպչի, Կլիմայի փոփոխության հարցերով ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հատուկ խորհրդականի, Կոլումբիայի, Եգիպտոսի, Դոմինիկյան Հանրապետության, Օմանի և այլ երկրների պատվիրակությունների ներկայացուցիչների հետ։ «Հանդիպեցինք նաև Սերբիայի պատվիրակության անդամների հետ, որոնց հետ քննարկեցինք մեր խաղն ու նվիրեցինք այն նրանց: Այս երիտասարդները Սերբիայում լուրջ հետազոտություն էին արել մթնոլորտի աղտոտվածության վերաբերյալ։ Որոշեցինք համագործակցել և փորձել մեր սեղանի խաղն ադապտացնել նաև նրանց երկրի համար», - պատմում է Նարեկը։
Մտքեր COP27-ից հետո
Նարեկն ու Երազիկը համաժողովի մասնակցությունն ու ձեռք բերած փորձառությունն անկյունաքարային են համարում իրենց գործունեության մեջ։ Երիտասարդները հատկապես կարևորում են ձեռքբերված ծանոթությունների և նոր ընկերների ցանցը։ Երազիկն էլ իր անձնային աճն է հատկապես կարևորում. «երբ ինձ համեմատում եմ նախքան COP-ը և դրանից հետո, շատ մեծ է տարբերությունը. այժմ ավելի ինքնավստահ եմ, ավելի շատ բան գիտեմ կլիմայի մասին ու ավելի լավ գիտեմ, որ դրա դեմ պայքարելու համար որքան ակտիվ պիտի լինեմ ես ու իմ ընկերները»:
Համաժողովից հետո Նարեկն ու Երազիկը, համագործակցելով ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի ազգային դեսպան Մալենայի հետ, կլիմայի փոփոխության վերաբերյալ արշավ կազմակերպեցին և փորձեցին երիտասարդներին իրազեկել կլիմայի փոփոխության մասին:
Այսօր երիտասարդներն ակտիվ զարգացնում են իրենց ստարտափը՝ Կլիմապոլիսը։ Իրենց դասընթացներին մասնակցած երիտասարդներին դեսպաններ են նշանակել, որոնք էլ իրենց համայնքներում են տարածում և խոսում կլիմայի փոփոխության մասին։ «Կրիմապոլիսը ռեստարտ ենք անում, նախատեսում ենք նաև կլիմայի չեմպիոնների ակադեմիա ստեղծել, որը կլինի օնլայն և օֆլայն՝ փոքր ակադեմիա երիտասարդների համար՝ ավելի խորացված կլիմայի փոփոխության ծանոթանալու համար», - նշում է Նարեկը։
COP27-ը՝ մեծ փոփոխությունների սկիզբ
Երիտասարդների մասնակցությունը COP27-ին Հայաստանի բոլոր երիտասարդների համար նոր և հեռանկարային հնարավորություն ստեղծեց։ Որպես COP-ին հաջորդած գործնական քայլ, Հայաստանը, ի դեմս Շրջակա միջավայրի նախարարության, տարածաշրջանում առաջինը և աշխարհում 38-րդը միացավ Երեխաների, երեիտասարդների և կլիմայի գործողությունների ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի միջկառավարական հռչակագրին:
«2023-ի հունվարին կնքվեց հռչակագիրը, որով Հայաստանը հաստատեց, որ պարտավորվում է ապահովել երեխաների և երիտասարդների առաջնահերթությունների ընդգրկումը կլիմայի փոփոխությանն ուղղված գործողությունների մեջ: Եվ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը, որպես հռչակագրի համակարգող կողմ, նաև հետամուտ է լինելու և ապահովելու է, որպեսզի երիտասարդները լիովին ներգրավվեն որոշումների կայացման գործում, անկաշկանդ արտահայտեն իրենց ձայնն ու առաջարկները, և օգնեն, իրենց ներդրումն ունենան կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարում», -
2020 թվականից սկսած՝ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը, համագործակցելով Ավստրիական զարգացման գործակալության և ՀՀ շրջակա միջավայրի և Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունների հետ, երիտասարդներին զինում է կլիմայի փոփոխության և շրջակա միջավայրի վերաբերյալ գիտելիքով և հնարավորություն տալիս նրանց պայքարել կլիմայի փոփոխության դեմ հենց իրենց համայքներում՝ թիմեր կազմելով և նախագծային աշխատանքներ իրականացնելով: 2022 թվականին ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը ներգրավեց երիտասարդներին հայկական պատվիրակության կազմում՝ ոգեշնչելու նրանց, նաև խրախուսելու մյուս երիտասարդներին միանալ Կառավարության կողմից հաստատուն պարտավորությունների կոչին:
ՄԱԿ-ի «Երեխայի իրավունքների մասին» կոնվենցիան նշում է, որ յուրաքանչյուր երեխա ունի իր տեսակետն արտահայտելու իրավունք բոլոր այն հարցերում, որոնք վերաբերում են իրեն և կարող են ազդել նրա ապագայի վրա: Ամբողջ աշխարհում երեխաներն ու երիտասարդները բախվում են կլիմայական և այլ ճգնաժամերի անմիջական և տևական հետևանքների, որոնք կարող են ազդել նրանց ողջ հետագա կյանքի վրա: Եվ նրանք պետք է ոչ միայն մասնակից լինեն կլիմայի վերաբերյալ որոշումների կայացմանը, այլև պետք է լինեն կլիմայի դեմ պայքարի շարժիչ ուժը:
