Կրթություն
ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ն աջակցում է ՀՀ կառավարությանը բոլոր դպրոցները ներառական և երեխայակենտրոն դարձնելու գործընթացում
- Հասանելի է նաև:
- Հայերեն
- English
Իրավիճակը Հայաստանում
Չնայած կրթության իրավունքի իրացման գործընթացում արձանագրված հսկայական ձեռքբերումներին՝ բնակչության խոցելի խմբերի երեխաները Հայաստանի կրթական համակարգում հաճախ ենթարկվում են խարանի ու խտրականության, ինչպես նաև հաճախ տարանջատվում են համակարգից։ Նրանք չեն հայտնվում ազգային վիճակագրական տվյալներում՝ այդպիսով որոշում կայացնողների, ծառայություն մատուցողների ու հանրության համար դառնալով «անտեսանելի»։
Հանրակրթության համակարգում համախառն ընդգրկվածության մակարդակը վերջին տարիներին կազմել է միջինը մոտ 90%, մինչդեռ ընդգրկվածությունը միջնակարգ կրթության բարձր դասարաններում կազմում է մոտ 74%։ Այն պարագայում, երբ չկան համապետական մեխանիզմներ՝ հայտնաբերելու և հետևելու դպրոցից դուրս մնացած կամ դուրս մնալու վտանգի առջև կանգնած երեխաներին, դպրոց չհաճախելու ամենատարածված ռիսկային գործոններն են՝ հաշմանդամությունը, ծայրահեղ աղքատությունը, երեխայի աշխատանքը, էթնիկական ծագումը և փախստականի կարգավիճակը։
Հաշմանդամություն ունեցող երեխաները, մասնավորապես հոգեկան խնդիրներ ունեցող աղջիկները և տղաները, կրթական ու սոցիալական ծառայություններից օգտվելիս շարունակում են բախվել արգելքների՝ գերիշխող այն կարծրատիպի պատճառով, ըստ որի մտավոր խնդիրներ ունեցող երեխան պետք է ապրի և կրթություն ստանա շուրջօրյա հաստատությունում:
Ապահովել ներառական, արդարացի և հավասար որակյալ կրթություն և խթանել անխափան ուսումնառության հնարավորություններ բոլորի համար։
Համաձայն Հայաստանում երեխայի կարիքների 2016 թ. հետազոտության արդյունքների՝ հարցվածների 71%-ը համաձայն է, որ ֆիզիկական հաշմանդամություն ունեցող երեխան պետք է հաճախի հանրակրթական դպրոց, մինչդեռ մտավոր խնդիրներ ունեցողների դեպքում հարցվածների միայն 40%-ն էր համաձայն։
Ներառական կրթության ոլորտի բարեփոխումները շարունակում են սևեռված մնալ կրթության միայն տարրական ու միջնակարգ փուլերում՝ ոչ բավարար ջանքեր ուղղելով նախադպրոցական կրթությանը, մասնագիտական վերապատրաստմանը, բարձրագույն մասնագիտական կրթությանն ու ցկյանս ուսումնառությանը:
ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի աշխատանքը
ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հայաստանյան գրասենյակի նպատակն է շարունակել աջակցությունը ՀՀ կառավարությանը՝ բոլոր դպրոցները ներառական և երեխայակենտրոն դարձնելու գործընթացում՝ գիտակցելով, որ երեխաների կրթություն ստանալու խոչընդոտները երեխայի որևէ խանգարման կամ սոցիալական կարգավիճակի պատճառով չեն, այլ որոշ դպրոցների կողմից հաշմանդամություն ունեցող երեխաներին կամ խոցելի ընտանիքների երեխաներին ներառումն իրականացնելու անկարողության պատճառով։ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը տարածաշրջանում և Հայաստանում գործող միջազգային առաջատար կազմակերպություն է, որն ունի տասնամյակների աշխատանքային փորձ՝ դպրոցները երեխայանպաստ ու ներառական դարձնելու գործընթացում: Գոյություն ունեցող ռեսուրսների ճիշտ ներդրման դեպքում մենք կարող ենք շարունակել շահերի պաշտպանությանն ուղղված աշխատանքը որոշում կայացնողների և լայն հանրության հետ՝ բոլոր երեխաների համար առավել արդարացի, հավասար և որակյալ կրթական համակարգեր ունենալու նպատակով։ Այս առումով մեր գործողություններն են.
- Կրթության ոլորտում կարողությունների ու հմտությունների բարելավում՝ հաշմանդամության ու գենդերային զգայուն կրթական միջավայր ապահովելով բոլոր երեխաների համար (որպես ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հայաստանյան գրասենյակի, Մինեսոտայի համալսարանի (MU) Ռեսուրսների գլոբալ կենտրոնի (GRC) ու Հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի հետ համագործակցության մաս):
- Ծանոթացում միջազգային լավագույն փորձին:
- Տեխնիկական օժանդակություն և ուսումնական ծրագրի մշակում ներառական կրթության զարգացման նպատակով (ութ թեմատիկ մեթոդաբանական ուղեցույց, երեք վեբինար, երեք ուսումնական մոդուլ)։
- Կրթության մասնակցության մշտադիտարկման կատարելագործում: Որպես դպրոցների կառավարման տեղեկատվական համակարգի մի մաս, մշակվել է վաղ նախազգուշացման մոդուլ, ինչպես նաև երեխայի դպրոց հաճախելու հնարավորության և նրան դպրոցում պահելու մասին որոշման նախագիծ։
- «Խոցելի երեխաների սոցիալական ներառում. այլընտրանքային խնամքի, ընտանիքին աջակցության և ներառական կրթության ծառայությունների ընդլայնում՝ որպես երեխայի խնամքի բարեփոխումների մաս» ծրագրի շրջանակում ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ն ապահովել է կարգավորող շրջանակի վերանայումը, ինչպես նաև Սյունիքի, Լոռու և Տավուշի մարզերի բոլոր ուսուցիչների, դպրոցների վարչական աշխատողների և բազմաոլորտ թիմերում ընդգրկված մասնագետների կարողությունների ձևավորում՝ այդպիսով ապահովելով կառավարության՝ մինչև 2025 թվականը հանրակրթական դպրոցները ներառական դարձնելու գործողությունների ծրագրի սահուն մեկնարկը։
- ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի տրամադրած տեխնիկական օժանդակությամբ ու քաղաքականության մշակման խորհրդատվությամբ՝ Ֆունկցիոնալության միջազգային դասակարգման (ՖՄԴ/ICF) հիման վրա փորձաքննության են ենթարկվել հատուկ կրթության կարիքները։ Սյունիքի, Լոռու և Տավուշի մարզերում ստեղծվել են մանկավարժահոգեբանական աջակցության ութ կենտրոն՝ ներառական դպրոցների ինտեգրման գործընթացում հանրակրթական դպրոցներին մասնագիտական աջակցություն ցուցաբերելու նպատակով։
Համագործակցություն ապագա ուսուցիչներ պատրաստող և գործող ուսուցիչներ վերապատրաստող հաստատությունների միջև՝ հանուն համապատասխան դասարաններում սովորողների հաջող ներառման:
Տարբեր շահագրգիռ կողմերի միջև համագործակցության ամրապնդում՝ աջակցելու հաջողված միջամտությունների տարածմանը:
Ներառական կրթության աշխատանքային մեթոդների տարածում կրթության բոլոր մակարդակներում ՝նախադպրոցականից մինչև հետբուհական կրթություն և աշխատանքի ապահովում:
Որակի չափորոշիչների սահմանում, ներառական կրթության իրագործման եղանակների մշտադիտարկում և գնահատում, տվյալների ու տեղեկությունների միջոլորտային փոխանակման խթանում:
