Warmi qari warmakunapa ririchunkuna riqsisqa hinaspa akllasqa kachun
Musu sipaskunawan qari warmi warmakunaqa runakunapa riqsikusqa kanan hinallataq istarupapas ririchuyuq hinaspa llapa kamachikuykunapa hinallataq qullqipas paykunapa aypuna kachun.
Aypanakuna
Qapaq sitwa killapi, 1990 watapi Piruwqa karqa huknin suyu Kunwinsiyun intirnasional warmakunapa ririchunmanta (CDN) rimariq, chaypachamantam ancha allin kamachikuykunata liykunatapas hinallataq qullqitapas achka niraqta aypurqa, chaymi warmakunapa musu sipaskunapa ririchunkuna kallpachasqa. Sipas musukunapa wakchakayninkuna 19 puntuta pachakmanta uraykun 2007 watapi (50 pachakmanta) 2014 watapiñataq (31, 6 pachakmanta), warmakunapi sipas musukunapi qullqita tukuynin ( pachakmanta 20 ) 2013 watapi yapakurqa (23, 584 wara waranqa) hinallataq 2015 watapiqa (28, 309 wara waranqa qullqita) hinallataq pachakmanta 4.6 Producto bruto interno nisqamanta.
Kay qullqi churay allin kayninpiqa allinmi, wakin hatun suyukunapi Amirika Latina y Kariwipi tarikuqkunawan tinkuchisqaqa ancha asllam. Warmakuna sipas musukuna allin kawsachinanchikpaq. Aswanqa Piruw harkana ririchunpim, atinsiyun intiqral warmakunapa sipas musukunapa maypin 2015 watapi pachakmanta 0.9 (246 wara waranqallata) GPNNApi.
Llaqta runakunapa musu sipaspa ririchunkuna riqsichiy kallpachanraqmi. Paykunaqa hatun kallpanchikmi piruw suyunchipaq hinallataq llaqtankupaqpas. Kayhinata pachackmanta 34 rimasqa musu sipaskunamanta rurasqakunamanta 2012 hinallataq 2014, rimarin paykuna mana liy kasukusqankumanta , chaymi mana allinchu qipa hamuq sipas musukunapaq.
Chuyanchay
Kay harkaykuna tukuchinanpaqmi UNICEF llamkan Istaruwan hinallataq huñunakusqa runakunawan kuskachakuykuspa atinankunata wiñarichinapaq, istarupa runapa allin kawsay sipaspa musukunapata maskana, ririchinkuna qawariypi, hinallataq warmi qaripa kaqllakama kananta, mana pita usuchispa kawsay kananpaq. Imaymana llamkanakunata istaru , Gobierno Regional, gobierno local sutichasqata qatipayta musu sipasta waqaychanapaq, qullqitapas rakinankupaq hinaspapas qullqichakunata yapaykuspanku imallatapas ruranankurayku. Hinallataq lliw rimanakuykuspa chay (CDN; CDAW) wasikunata kunwinsiyun tukuy richkaq warmi usuchiymanta hinallataq kay rimaykunata uyarispa istaru kay políticas públicas nisqanpi ruranapaq.
Kay ruraykunapa aypayninqa warmi qari warmakunapa kawsaynin allin kananpaq, ririchunkuna riqsisqa kananta yanapaspa istarupa akllasqan. Kay llamkaypiqa willakuykuna mirarichiqkuna hinallataq mana istarumanta kaq wasikunapas UNICEFwan huñanakuykuspa qari warmi warmakunapa hinallataq sipas musukunapaq llaqtakunapi runakunapas ancha kallpayayuq kasqanta yachananpaq.