Παιδιά Ρομά
Η κατάσταση των παιδιών Ρομά στην Ελλάδα και η Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά.
Το πρόβλημα
Ο όρος «Ρομά» υιοθετείται από το Συμβούλιο της Ευρώπης ως όρος-ομπρέλα ο οποίος συμπεριλαμβάνει διάφορες ομάδες, όπως Ρομά, Σίντι, Καλέ, Ρομ, Ντομ, Λομ, κ.α. καθώς και πληθυσμούς ταξιδιωτών και Τσιγγάνων.
Όπως συμβαίνει και αλλού στην Ευρώπη, έτσι και στην Ελλάδα, οι Ρομά δεν αποτελούν μια ομοιογενή ομάδα και η ανομοιογένεια αυτή συνδέεται με διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά διαφορετικών πληθυσμών και με διαφορετικούς βαθμούς ένταξής τους στην ευρύτερη κοινωνία.
Σύμφωνα με την καταγραφή οικισμών και πληθυσμού Ρομά η οποία διεξήχθη το 2021 από την Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας, ο πληθυσμός ανέρχεται σε 117.495 μόνιμους κατοίκους και αποτελεί το 1,13% του μόνιμου πληθυσμού της χώρας.
Είναι κοινός τόπος ότι οι Ρομά στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν πολύπλοκα και αλληλένδετα προβλήματα στους τομείς της στέγασης, της υγείας, της εκπαίδευσης και της απασχόλησης. Η έλλειψη πρόσβασης σε βασικά κοινωνικά αγαθά και υπηρεσίες σε συνδυασμό με τον βαθιά ριζωμένο αντιτσιγγανισμό της κοινωνίας συχνά φέρνει τους Ρομά αντιμέτωπους με συνθήκες ακραίας φτώχειας.
Ταυτόχρονα, προκειμένου να επιβιώσουν κοινωνικά και οικονομικά, οι Ρομά που διαβιούν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας υιοθετούν πρακτικές όπως ο νομαδικός τρόπος ζωής, η ενδογαμία, οι γάμοι ανηλίκων και η εργασία ανηλίκων, με αλυσιδωτές συνέπειες στις ζωές των παιδιών και των εφήβων, και ιδιαίτερα των κοριτσιών - προβλήματα σε σχέση με τη συμμετοχή τους στην εκπαίδευση, την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας καθώς και την ψυχική και αναπαραγωγική υγεία τους, τα οποία οδηγούν στην περαιτέρω κοινωνική απομόνωση και περιθωριοποίηση και την αναπαραγωγή των συνθηκών ακραίας φτώχειας και αποκλεισμού τους.
Τα πλέον ευάλωτα μέλη τους, παιδιά, γυναίκες, πολύτεκνες οικογένειες και ηλικιωμένοι, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο αποκλεισμού από κοινωνικά αγαθά και υπηρεσίες καθώς εγκλωβίζονται σε ένα φαύλο κύκλο φτώχειας, πολλαπλών στερήσεων και αποκλεισμών. Ένα παιδί Ρομά στην Ελλάδα έχει πολλαπλάσιες πιθανότητες να γεννηθεί και να μεγαλώσει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας σε σχέση με ένα παιδί μη Ρομά.
Η λύση
Η ίδρυση του Γραφείου της UNICEF (του Ταμείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά) στην Ελλάδα το 2020 συνέπεσε με το σχεδιασμό και την εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά για την περίοδο 2021-2030.
H UNICEF στην Ελλάδα συνεργάζεται στενά με τη Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας, το Υπουργείο Εργασίας και τα συναρμόδια Υπουργεία και φορείς (το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης, κ.α.) παρέχοντας στήριξη και τεχνογνωσία για την εφαρμογή και για την παρακολούθηση της Εθνικής Στρατηγικής και του Σχεδίου Δράσης για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά 2021-2030. Επιπρόσθετα, σε συνεργασία με τους παραπάνω φορείς αλλά και εκπροσώπους Ρομά, η UNICEF υλοποιεί δράσεις στους τομείς της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης, της κατάρτισης και της απασχολησιμότητας νέων στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Εγγύηση για το Παιδί, της περιβαλλοντικής δικαιοσύνης και της διαμεσολάβησης στον τομέα της υγείας και της εκπαίδευσης, της ενδυνάμωσης και της εκπροσώπησης γυναικών και νέων Ρομά.
Με την υποστήριξη του Περιφερειακού Γραφείου της UΝICEF για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία και σε συνεργασία με φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η UNICEF στην Ελλάδα στηρίζει την Πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας για τη δημιουργία ενός φόρουμ δικτύωσης και ανταλλαγής γνώσης σχετικά με τις προκλήσεις και τις καλές πρακτικές για τα δικαιώματα και την ένταξη των παιδιών Ρομά σε 10 χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης