Bảo vệ và thúc đẩy sức khỏe tâm lý trẻ em và thanh thiếu niên

Ngày trẻ em Thế giới 2021

Hà Nội, ngày 17 tháng 11 năm 2021 – Lễ kỷ niệm Ngày Trẻ em Thế giới 2021 diễn ra hôm nay tại Hà Nội. Tham dự buổi Lễ có thanh thiếu niên, lãnh đạo Chính phủ, UNICEF, chuyên gia sức khỏe tâm thần, các nghệ sỹ và người nổi tiếng. Ngày Trẻ em Thế giới là ngày mà các Chính phủ đã khẳng định cam kết tôn trọng và bảo vệ quyền của trẻ em được đề ra trong Công ước Quốc tế về Quyền trẻ em, một ngày cho trẻ em, vì trẻ em. 

Lễ kỷ niệm năm nay do UNICEF và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) đồng tổ chức nêu bật tầm quan trọng của sức khỏe tâm thần khỏe mạnh cho trẻ em, kiến nghị tăng cường đầu tư và hành động nhằm hỗ trợ, nuôi dưỡng và bảo vệ sức khỏe tâm thần cho tất cả trẻ em và thanh thiếu niên

Sức khỏe tâm lý trẻ em bị đe doạ

Áp lực cuộc sống

Với áp lực từ cuộc sống, giáo dục, từ những kỳ vọng và từ các mối quan hệ, tỷ lệ những người gặp khó khăn về sức khỏe tâm thần đã trở nên đáng lo ngại trong nhiều năm qua. Có sự gia tăng về số trẻ em bị kỳ thị do sự khác biệt, cha mẹ cảm thấy áp lực quá lớn, và trẻ em bị cô lập do bị xâm hại, sao nhãng và gặp khó khăn.
 

Tác động của đại dịch

Gần hai năm sau đại dịch, trẻ em trên khắp thế giới đang thể hiện sự lo lắng, sợ hãi, bất an và bất ổn ở mức độ đáng lo ngại. Ở nhiều quốc gia, đại dịch đã dẫn đến tình trạng trẻ em tự làm hại mình và tự sát ngày càng tăng. UNICEF kêu gọi đầu tư và hành động ngay lập tức để đảm bảo rằng đại dịch này không dẫn đến một cuộc khủng hoảng mất hy vọng, mất niềm tin và đánh mất ước mơ của thế hệ trẻ em trải qua đại dịch này. Ngày Trẻ em Thế giới năm nay tập trung vào vấn đề sức khỏe tâm thần, qua đó UNICEF và Bộ LĐTBXH thể hiện sự tin tưởng rằng đây thời điểm quan trọng để tập trung vào kiến tạo một thế giới hiểu biết hơn, chấp nhận hơn và hỗ trợ nhiều hơn cho trẻ em.

Khi sự bất ổn bên ngoài ảnh hưởng đến sức khỏe bên trong

“Trong hai năm vừa qua, tác động của đại dịch được thể hiện rõ trên mọi lĩnh vực của Công ước về Quyền trẻ em, cho thấy sự thụt lùi trong việc đạt được tất cả các quyền trẻ em, ngày càng có nhiều trẻ em bị bỏ lại phía sau. Đại dịch đã cho thấy rõ ràng những lĩnh vực chưa được giải quyết triệt để như bạo lực, tiếp cận kỹ thuật số hoặc lao động trẻ em. Đại dịch cũng nêu bật sự bất ổn ở thế giới bên ngoài có thể ảnh hưởng đến thế giới bên trong chúng ta. Rõ ràng rằng sức khỏe tốt - không chỉ là sức khỏe thể chất - mà còn là sức khỏe tâm thần. Trẻ em không được gặp gỡ và tiếp xúc với bạn bè, bị mất đi những thói quen hàng ngày và phải đối mặt với sự sợ hãi và nỗi đau buồn, đại dịch đã cho thấy tầm quan trọng của sức khỏe tâm thần của trẻ em và thanh thiếu niên”, bà Rana Flowers, Đại diện UNICEF phát biểu.

Cần làm gì để bảo vệ sức khoẻ tâm lý trẻ em?

Trẻ em được khuyến khích sống thật với cảm xúc cá nhân

Tại buổi Lễ, thông qua sự chia sẻ của trẻ em về suy nghĩ của mình khi gặp khó khăn trong cảm xúc, qua đó tạo động lực và cam kết nuôi dưỡng sức khỏe tinh thần tích cực, hỗ trợ trẻ em và thanh thiếu niên dũng cảm nói ra suy nghĩ của mình, chia sẻ những lo lắng, tạo cho các em cảm thấy an toàn khi sống trung thực với cảm xúc của mình. Thông điệp chính của buổi Lễ là “không ổn cũng không sao” và thay vì cố gắng gồng mình và che giấu nỗi đau, các em nên chia sẻ cảm xúc thật của mình, giúp nhau lên tiếng và nhận được sự hỗ trợ. Sức khỏe tâm thần cũng giống như sức khỏe thể chất cần phải được nuôi dưỡng. Trường học và cộng đồng có thể thực hành và củng cố những hoạt động nuôi dưỡng sức khỏe tâm thần tích cực. Các vấn đề không thể tự biến mất. Chính phủ cần hỗ trợ và đầu tư hơn nữa để giải quyết những thách thức trước khi chúng trở thành thảm kịch.

Vai trò của các cơ quan ban ngành đối với sức khỏe tâm thần trẻ nhỏ

Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đang tác động tiêu cực đến trẻ em và thanh thiếu niên, Thứ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội - bà Nguyễn Thị Hà mong muốn các Bộ, ban, ngành, cơ quan, tổ chức cần quan tâm hơn và có hành động cụ thể để nâng cao sức khỏe tâm thần cho trẻ em như là: 

• Thường xuyên tuyên truyền, giáo dục về kiến thức, kỹ năng làm cha mẹ nhằm sớm phát hiện, giảm các sang chấn tâm lý trẻ em 
• Triển khai các can thiệp về chăm sóc sức khỏe tâm thần và tâm lý xã hội của trẻ em với cách tiếp cận đa ngành, đa lĩnh vực về cả y tế, giáo dục và bảo trợ xã hội
• Rà soát, bổ sung và hoàn thiện các quy định của luật pháp và chính sách liên quan đến chăm sóc sức khỏe tâm thần và tâm lý xã hội của trẻ em trong hệ thống an sinh xã hội
• Phát triển nghề công tác xã hội trong đó có đội ngũ làm công tác hỗ trợ tâm lý xã hội trẻ em trong hệ thống trợ giúp xã hội
• Nghiên cứu, xây dựng các Chương trình, đề án khắc phục các tác động của đại dịch COVID-19 đối với trẻ em, đặc biệt chú trọng chương trình hỗ trợ tổng thể, toàn diện, đa ngành về chăm sóc sức khỏe tâm thần và tâm lý xã hội.

Thứ trưởng hy vọng những việc làm thiết thực và ý nghĩa này sẽ góp phần đảm bảo thực hiện quyền trẻ em, giúp các em có cơ hội phát triển tự tin trong tương lai.

Chia sẻ của những người tham gia sự kiện

Trẻ em và thanh thiếu niên

Tại sự kiện, trẻ em và thanh thiếu niên đã chia sẻ những câu chuyện của chính mình, qua đó cho thấy sự thiếu hiểu biết và kỳ thị là những yếu tố cơ bản ngăn cản các em nhận được những hỗ trợ cần thiết. Các em cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của đảm bảo các dịch vụ hỗ trợ sức khỏe tâm thần và tâm lý xã hội phù hợp cho trẻ em và thanh thiếu niên ở Việt Nam.

Ý kiến của chuyên gia chăm sóc tâm lý trẻ em

Trong vai trò của chuyên gia sức khỏe tâm thần, Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thành Nam đã trò chuyện với trẻ em và khẳng định rằng sức khỏe tâm thần tồn tại theo một chuỗi liên tục, có thể bao gồm các giai đoạn hạnh phúc và giai đoạn đau khổ mà hầu hết các giai đoạn này sẽ không phát triển thành những rối loạn có thể chẩn đoán được. "Tất cả chúng ta đều có những ngày tốt đẹp hơn những ngày khác. Chia sẻ về những ngày tồi tệ của mình cũng quan trọng như chia sẻ về những ngày tốt đẹp. Có thể các em thấy rất khó mở lòng để chia sẻ, ngay cả với những người mình tin tưởng, nhưng đó là bước đầu tiên để các em có thể nhận được sự hỗ trợ cần thiết".

Chia sẻ của quý phụ huynh

Là những người làm cha mẹ, nhà văn Trang Hà, MC Thảo Vân và ca sĩ Duy Khoa nhấn mạnh rằng kỹ năng làm cha mẹ tích cực, mối quan hệ thân thiết, hỗ trợ với trẻ em kết hợp với việc lắng nghe, trò chuyện cởi mở, trung thực, không phán xét và không kỳ thị là những yếu tố cần thiết để trẻ em có được sức khỏe tầm thần mạnh khỏe và hạnh phúc. Các diễn giả cũng nhất trí rằng nhiều bậc cha mẹ cần được hỗ trợ để thực hiện vai trò quan trọng này.

Vai trò của UNICEF

Tại Lễ kỷ niệm, UNICEF công bố sẽ hợp tác cùng TikTok ra mắt một chiến dịch, lấy ý tưởng "ngắt kết nối để kết nối lại", khuyến khích trẻ em, thanh thiếu niên rời xa các thiết bị kỹ thuật số và dành nhiều thời gian cho gia đình, bạn bè và để có nhiều trải nghiệm tại thế giới thực hơn.

Lời kết

Ngày Trẻ em Thế giới được tổ chức trên toàn cầu vào ngày 20 tháng 11 hàng năm nhằm đánh dấu việc thông qua Công ước Quyền trẻ em, là hiệp ước nhân quyền được phê chuẩn rộng rãi nhất trong lịch sử. Trong suốt nhiều năm qua, Ngày Trẻ em Thế giới là một ngày vui và mang đến các thông điệp nghiêm túc, là thời điểm UNICEF đề cập đến những vấn đề cấp bách nhất của trẻ em, tôn vinh những tiến bộ, tăng cường sư quyết tâm cho các nhà lãnh đạo và tiếp tục giải quyết những việc cần thiết. Đây cũng là thời điểm trẻ em trên toàn thế giới đoàn kết và cất lên tiếng nói của mình.