COVID-19’da rutin aşılama: Anne-babaların bilmesi gerekenler

Koronavirüs hastalığı 2019’un (COVID-19) ortaya çıkmasıyla birlikte korku ve belirsizlikler de baş göstermiştir. Pek çok anne-bana, ne zaman bir COVID-19 aşısının sunulacağını ve salgın boyunca çocukların rutin aşılaması konusunda ne yapılması gerektiğini sormaktadır. Bu konuda en fazla akla gelen sorulara burada yanıt veriyoruz.

COVID-19 salgını sırasında çocuğumun rutin aşılarına devam etmeli miyim?

Gündelik yaşamımız COVID-19 etkisi altında olsa da, bu sorunun yanıtı evet olacaktır. Mümkün olduğu sürece, çocuğunuzun aşılanmasını sağlamalısınız. Çocuklar ve bebeklerde, ciddi hastalıklardan korunmak için rutin aşıların(Difteri, Boğmaca, Tetanoz, Çocuk Felci, BCG, Hepatitler, Kızamık vb.) gereken sayıda  ve aşı takviminde belirtilen dönemlerde uygulanması önemlidir. Çocuğunuz, başka çocuklarla etkileşime girmeye tekrar başladığında, bu aşılar onları başka hastalıklardan da koruyacaktır.

Aşılama hizmetleri için sağlık kuruluşları ile iletişime geçin. COVID-19 ile ilgili durum her gün değişkenlik gösterdiği için, sağlık hizmetlerinde de hizmet sunumu yeni duruma göre düzenlenebilmektedir. Çocuğunuzun tarihi gelmiş aşısını uygulayacak bir kliniğe ulaşamıyorsanız, hizmet tekrar başladığında en kısa sürede aşıları tamamlamak için kendinize hatırlatıcılar hazırlayınız.

Bu salgından neler öğrenebiliriz? Başka hastalıklar ve aşı kararları konusunda bu salgın bize neler öğretebilir?

Salgın, aşıların ne kadar değerli olduğunu bir kez daha hatırlatmakta, bir hastalık için aşı mevcut olduğunda, çocuklarımız ve kendimiz için zamanında aşı olmamız gerektiğini göstermektedir. Aşı koruması olmadığında, hastalıklar hızla yayılabilmekte ve çok kötü sonuçlar doğurabilmektedir. Örnek olarak, kızamık ve başka hastalıklar, sürekli risk teşkil etmektedir. Bu hastalıklara karşı aşılara sahip olmamız, büyük bir olanaktır.

Aşılar nasıl etkili olur?

Aşılar, vücudumuzu hastalık yapma yeteneği azaltılmış bir mikroba (bakteri veya virüs) veya onun bir bölümüne  maruz bırakarak, enfeksiyonlara karşı savaşmak için bağışıklık sistemimizin mikrobu tanımasına yardım eder. Bu mikroplar, inaktif olduğu için bizleri hasta etmez. Ancak, bağışıklık sistemimizi tetikleyerek, antikor denen savunmanın gelişmesini sağlar. Sonrasında, bu mikropla her karşılaşıldığında, bağışıklık sistemimiz onunla nasıl savaşması gerektiğini öğrenmiş olur.  

Aşılama hakkında en güncel kılavuzlara nereden ulaşabilirim?

Sağlık kuruluşlarına, yerel ve ulusal sağlık makamlarının(Sağlık Bakanlığı gibi) internet sitelerine ve DSÖ ile UNICEF tarafından hazırlanmış kılavuzlara başvurunuz.

Kendimi ve başkalarını COVID-19’dan nasıl koruyabilirim?

Bulaştan kaçınmak üzere kendiniz ve aileniz için alabileceğiniz bazı önlemler aşağıdaki gibidir:

• Ellerinizi su ve sabunlar ya da alkol esaslı el dezenfektanlarıyla sık sık temizleyiniz.
• Yüzünüze, özellikle gözleriniz, burnunuz ve ağzınıza dokunmaktan kaçınınız.
• Öksürürken veya hapşırırken, ağzınızı ve burnunuzu dirseğinizin içi ilee veya kağıt mendille  kapatınız. Bir kez kullanılan kağıt mendili kapaklı bir çöp kutusuna  atınız.
• Kalabalık yerlerden ve insanlarla yakın temastan kaçınınız. Nezle veya grip benzeri belirtileri (öksürük, hapşırık, ateş) bulunan kişilere güvenli mesafede durunuz.
• Tokalaşarak, sarılarak ve öpüşerek selamlaşmaktan kaçınınız. Yiyecekler, eşyalar, bardaklar ve havluları ortak kullanmayınız.
• Telefon, kapı kolu, lamba düğmeleri, uzaktan kumandalar, merdiven tutacakları ve tezgâh gibi sık dokunulan yerleri düzenli olarak temizleyip dezenfekte ediniz.
• Hafif ateş ve öksürük bile olsa, kendinizi iyi hissetmediğinizde evde kalınız.
• Ağız ve burnu tam kapatacak şekilde maske kullanınız.

Bir yaşından küçük çocuğumu COVID-19’dan nasıl koruyabilirim?

Anne-babalar, el yıkama, sosyal mesafe ve hijyen konusunda verilen tüm tavsiyelere ek olarak, küçük çocuklarını bulaştan korumak için ilave çaba harcamalıdır. Mümkünse bebeğinizi emziriniz. Anne sütünün virüs geçişine yol açtığını gösteren herhangi bir kanıt bulunmamaktadır. Ancak, gerek emzirirken, gerekse diğer zamanlarda, solunum yoluyla bulaşı engellemek için standart hijyen ve solunum koruma önlemlerini almalısınız. Varsa, tezgâh üstlerini ve alt değiştirme yerlerini günde bir kez dezenfektan  ile siliniz.  

Küçük çocuklarla hep aynı bakım verenin ilgilenmesini sağlamaya ve onlarla temas kuran kişi sayısını azaltmaya çalışınız. Bakım verenleri ellerini düzenli olarak yıkamaları, bardak gibi ağza temas eden eşyayı ortak kullanmamaları ve hasta hissetmeleri halinde uzak durmaları konusunda teşvik ediniz. 

Çocuğumda COVID-19 belirtileri ortaya çıkarsa ne yapmalıyım? Onu doktora götürmem güvenli midir?

Çocuğunuzda boğaz ağrısı, öksürük veya ateş baş gösterirse, gitmeden önce tavsiye almak için doktorunuzu veya sağlık kuruluşunu arayınız. Enfeksiyonun başkalarına bulaşmasını önlemek için özel bir düzenleme yapmaya ihtiyaç duyulabilir. Çocuğunuzda nefes darlığı gibi daha ciddi belirtiler mevcutsa veya alışılmadık kadar hasta görünüyorsa, acil yardımı arayarak en yakın acil servise götürülmesini sağlayınız.

COVID-19 geçiren çocukların büyük kısmında belirtiler hafif olmakta veya hiç görülmemektedir. Ancak, ciddi enfeksiyonlara hassas olan yaşlılar ve diğer kişileri korumak önem taşımaktadır. Bu nedenle, COVID-19 hastası veya temaslısı olduğunu düşünüyorsanız, çocuğunuzu evde tutarak doktorunuzu veya sağlık kuruluşunu arayıp tavsiye alınız.

Grip gibi diğer solunum yolu enfeksiyonlarında olduğu gibi, sizde veya çocuğunuzda belirtiler varsa erken müdahalede bulunmaya çalışınız. Halka açık alanlara (işyeri, okul ve toplu taşıma) gitmeyiniz ve yaşlılar ya da bağışıklık sistemi sorunları bulunan aile üyeleriyle temas etmeyiniz. Yaşlı bir kişiyle aynı evde yaşıyorsanız, evdeki kullanım alanlarını ayırınız. 

Çocuğuma COVID-19 için test yaptırmalı mıyım?

Kimlerin test yaptırması gerektiği ile ilgili yerel sağlık otoritelerinin önerilerini takip ediniz.