UNICEF: Dünyada en yoksul durumdaki milyonlarca kentli çocuğun kırsal kesimdeki akranlarına göre erken ölme ve ilkokulu bitirememe ihtimali daha yüksek

New York, 27 Kasım 2018 –  Bugün açıklanan yeni bir UNICEF raporuna göre, her dört ülkeden birinde kentlerde yaşayan en yoksul çocukların* beş yaşına gelmeden ölme ihtimali kırsal alanlardaki en yoksul çocuklara göre daha yüksek. Ayrıca, her altı ülkeden birinde en yoksul durumdaki çocukların ilkokulu bitirme ihtimali de kırsal kesimdeki yaşıtlarına göre daha düşük.
 
Avantaj mı Paradoks mu: Kentlerde büyüyen çocuk ve gençlerin sorunu başlığını taşıyan rapor kentlerde yaşayan çocukların hepsinin ‘kentlilik avantajı’ adı verilen durumdan yararlanamadığını ortaya koymaktadır. Oysa yaygın kanı daha yüksek gelir düzeyinin, daha iyi altyapının ve hizmetlere yakınlığın kentlerde oturanlara daha iyi bir yaşam sunduğu yönündedir. Ne var ki, kentsel eşitsizlikler, kentsel dışlanma, çevre ve sağlıkla ilgili tehlikeler hep birlikte bir ‘kentsel paradoksla’ sonuçlanabilmekte, böylece çocuklar dâhil olmak üzere kentlerde yaşayan pek çok kişi kırsal kesimdekilere göre daha ağır bir yoksunluk içine düşebilmektedir.
 
UNICEF Veri, Araştırma ve Politika Bölümü Direktörü Laurence Chandy: “Kırsal kesimdeki ailelerin kentlere göç etme nedenleri aslında; daha iyi iş imkânları, sağlık hizmetleri ve çocukları için eğitim fırsatları bulmak vardır. Ne var ki kentlerdeki tüm çocuklar bunlardan eşit olarak yararlanamamaktadır. Kentlerdeki milyonlarca çocuğun kırsaldaki akranlarından daha kötü koşullarda yaşadığını gösteren kanıtlarımız var.”
 
Rapor, kırsal kesimdeki akanlarına göre 5 yaşına gelmeden ölme ihtimali daha yüksek olan kentli yoksul çocuk sayısını 4,4 milyon olarak belirlemektedir. Yine rapora göre kentlerde yaşayan 13,4 milyon yoksul çocuğun ilkokulu bitirme ihtimali kırsaldaki akranlarından daha düşüktür.
 
Rapor, çoğunluğu düşük ve orta gelir düzeyinde olan 77 ülkede çocukların iyi olma haline ilişkin 10 göstergeyi analiz etmektedir **.  Bu analiz, ülkelerin çoğunda kentli çocukların ortalama olarak kırsal kesimdeki çocuklardan daha iyi durumda olduklarını teyit etmektedir. Ancak, bu ortalamalar kentsel alanlardaki derin eşitsizlikleri gizlemektedir. Dahası, aynı maddi gelir düzeyindeki kentsel ve kırsal ailelere mensup çocuklar karşılaştırıldığında kentlilik avantajı ortadan kaybolmaktadır.  
 
Chandy sözlerini şöyle sürdürdü: “Çocuklar kent planlamasının odağında yer almalıdır. Oysa pek çok kentte çocuklar unutulmuş durumdadır; kentlerin yoksul mahallelerinde ve yerleşimlerinde milyonlarca çocuk sosyal hizmetlerden yoksun ve aşırı kalabalık yüzünden çevresel ya da sağlıkla ilgili tehlikelere maruz durumdadır.  Kentsel gelişim ve planlama alanında çözümlerin yaşama geçirilmesi bu toplumsal ve ekonomik eşitsizliklerin önünü kesme açısından büyük önem taşımaktadır.”
 
Yüz milyonlarcası çocuklardan oluşan yaklaşık 1 milyar insan kentlerdeki aşırı yoksul mahallelerde yaşamaktadır. Afrika ve Asya hızla kentleşmektedir. 2030 yılına gelindiğinde dünyanın en kalabalık 10 kentinden yedisinin Asya’da bulunacağı ve Afrika’da da kentsel nüfusun yıllık yüzde 3,7’lik oranla en hızlı nüfus artışı olarak kaydedileceği öngörülmektedir
 
Rapor ayrıca kent içi eşitsizlikleri de ortaya koymaktadır. Çocukluk döneminde de yansımalarını bulan bu eşitsizlikler temel hizmetlere sınırlı erişimle ilişkilendirilebilir. Örneğin, analiz edilen ülkelerin yarısında en yoksul durumdaki kentli çocukların temel sanitasyon hizmetlerinden yararlanma ihtimali en zengin kentli ailelerin çoklarına göre iki kat daha düşüktür.
 
Kent yoksullarının desteklenmesinde yenilikçi yollar bulunmadıkça çocukluk dönemi sonuçlarındaki eşitsizlikler daha da artabilir ve giderek daha fazla sayıda çocuk sağlanan genel ilerlemenin dışında kalabilir.
 
Rapor, bir dizi girişim için kent yönetimlerine ve küresel topluluğa çağrıda bulunmaktadır:

• Kentsel alanların, en güç durumda olanlar dâhil olmak üzere çocuklara yönelik programlamanın ayrılmaz bir parçası haline getirilmesi,
• Ulusal, bölgesel ve yerel olmak üzere yönetimin her kademesinde kapsayıcı kentsel planlama kapasitesinin geliştirilmesi,
• Günümüzdeki hızlı kentleşme eğilimlerinin gerisinde kalmamak için kentsel altyapı ve hizmet sistemlerindeki gelişmenin hızlandırılması,
• Kentsel sistemlerin iyileştirilmesine ve kentsel alanlarda eşitliğin yaygınlaştırılmasına yönelik finansal kaynakların harekete geçirilmesi için yeni çözümler bulunması,
• Kentsel eşitsizliklerin yaygınlığını ve boyutlarını tam olarak kavrayabilme açısından daha sağlıklı verilerin elde edilmesi için gerekli adımların atılması ve mevcut verilerin daha iyi kullanılması.

###

Editörlere Notlar
 
*En yoksul durumdaki kentli çocuklar gelir dağılımında en alttaki yüzde 20’lik dilimde yer alan ailelerde yaşamaktadır. Çocuk ölümleri, dünya nüfusunun yüzde 28’ini temsil eden 56 ülkede araştırılmıştır. İlkokul bitirme oranları analizi ise dünya nüfusunun yüzde 51’ini temsil eden 77 ülke baz alınarak yapılmıştır.
 
** Çocuklarla ilgili 10 gösterge: Suya erişim, sanitasyon, doğumlarda vasıflı sağlık çalışanı, doğum kaydı, DPT3 bağışıklaması, ilkokulu bitirme, kız ve erkek çocuklar arasında HIV bilgisi (15-24 yaş), bodurluk ve çocuk ölümleri.
Rapor, 2011 ile 2016 yılları arasında 77 ülkede gerçekleştirilen 80 araştırmaya dayanmaktadır (Nüfus ve Sağlık Araştırması, NSA ve Çok Göstergeli Kümelem Araştırması, ÇGKA). Bu 77 ülke dünya nüfusunun yüzde 51’ini oluşturmaktadır (2018). Örneklemde yer alan 77 ülkenin yüzde 31’i düşük gelir düzeyindeki ülkelerdir (küresel olarak yüzde 14), yüzde 40’ı alt-orta gelir düzeyindedir  (küresel olarak yüzde 24), yüzde 27’si üst-orta gelir düzeyindedir (küresel olarak yüzde 26) ve yüzde 3’ü de yüksek gelir düzeyindedir (küresel olarak yüzde 36). Çalışmada kapsanan ülkelerin sayısı, verilerin varlığı ve kalitesi gibi nedenlerden dolayı göstergelere göre değişmektedir.