Çocuk yaşatma alanındaki çarpıcı ilerlemelere rağmen 1 milyon çocuk doğumunun daha ilk gününde çoğunlukla önlenebilir nedenler yüzünden ölüyor

Yapılan analizler, bu önlenebilir ölümlerde doğum sırasındaki kritik evrede sağlık sisteminin zaaflarının payına işaret ediyor

New York, 16 Eylül 2014– Çocuk yaşatma oranları 1990 yılından günümüze çarpıcı bir artış göstermiştir. Bugün UNICEF tarafından açıklanan bir rapora göre bu süre içinde beş yaşından küçük çocuk ölümleri 12, 7 milyondan 6,3 milyona yarı yarıya azalmıştır.  “Çocuk Yaşatma: Yenilenen bir Vaat 2014” başlığını taşıyan rapora göre, doğumu izleyen ilk 28 gün en kritik dönemdir ve her yıl 2,8 milyon bebek bu dönemde ölmektedir. Bu çocuklar arasında 1 milyonu ise daha ikinci gününü bile görememektedir.
 
Oysa bu ölümlerin çoğunun, doğum öncesinde, sırasında ve hemen sonrasında gerçekleştirilecek basit ve maliyeti çok düşük müdahalelerle önlenmesi mümkündür.
 
Yapılan analizler, bu önlenebilir ölümlerde doğum sırasındaki kritik evrede sağlık sistemindeki zaafların payına işaret etmektedir.  Gene analizlere göre, hamile kadınlara ve bebeklerine hizmet verilmesinde ve bu hizmetlerin kalitesinde, ülkelere ve insanların maddi durumlarına göre önemli farklılıklar görülmektedir.
 
Çalışmanın başlıca bulguları arasında şunlar yer almaktadır:

• Tüm kadınların yaklaşık yarısı, hamilelikleri sırasında tavsiye edilen doğum öncesi asgari dört muayeneden geçmemektedir.
• Hamilelik ve doğum sırasındaki komplikasyonlar, tüm dünyadaki toplam neonatal ölümlerin yaklaşık dörtte birinin nedenidir. 2012 yılında her 3 bebekten biri (yaklaşık 44 milyon bebek) yeterli tıbbi destek olmadan dünyaya gelmiştir.
• Eldeki kanıtlara göre doğumu izleyen ilk bir saat içinde bebeğin anne sütüyle beslenmesi neonatal ölüm riskini yüzde 44 azaltmaktadır; oysa bu beslenmeden tüm yeni doğanların yarısından azı yararlanabilmektedir.
• Sağlık hizmetlerinden yararlanabilen anneler ve çocuklar için bile bu hizmetlerin kalitesi yetersizdir.  Ölüm hızlarının yüksek olduğu 10 ülkede UNICEF tarafından yapılan analizlere göre vasıflı bir sağlıkçı gözetiminde dünyaya gelen çocukların yüzde 10’dan azı, en başta emzirme dâhil gerekli görülen yedi doğum sonrası müdahaleden yoksundur. Benzer biçimde, hamilelikleri sırasında bir sağlıkçıya görünen kadınların yüzde 10’dan azı temel önem taşıyan sekiz doğum öncesi müdahaleden yararlanabilmektedir.
• Neonatal ölümlerin en fazla olduğu ülkeler aynı zamanda annelerin doğum sonrası bakımdan en az yararlanabildikleri ülkelerdir: Etiyopya (84.000 ölüm, doğun sonrası bakımdan yararlanan kadın: yüzde 7); Bangladeş (77.000 ölüm, yüzde 27); Nijerya (262.000 ölüm, yüzde 38); Kenya (40.000 ölüm, yüzde 42).
• 20 yaşından küçük ve 40 yaşından büyük kadınların doğurdukları çocuklarda ölümler daha fazladır.

 
Rapor ayrıca annenin yaşının ve eğitim durumunun bebeğinin yaşama olasılığı üzerinde önemli bir etkisi olduğuna işaret etmektedir. Eğitimsiz annelerde neonatal ölüm hızı ortaöğrenim ve daha ileri düzeyde eğitim görmüş annelere göre iki kat daha yüksektir.
 
UNICEF Genel Direktör Yardımcısı Geeta Rao Gupta konuya ilişkin şunları söylemiştir: “Veriler açıkça göstermektedir ki bir bebeğin yaşama şansı, annenin hamilelik ve doğum sırasında kaliteli sağlık hizmeti alması durumunda çarpıcı biçimde artmaktadır. Oldukları yerlerde bu hizmetlerden tam olarak yararlanılmasını sağlamak, anne ile sağlıkçı arasındaki her temasın büyük yarar sağladığını dikkate almak zorundayız. Bu arada, en güç durumda olanlara ulaşmak için özel çabalar harcamak gerektiği de unutulmamalıdır.”
 
Özellikle sağlık hizmetlerine erişimde eşitsizlikler en azgelişmiş ülkelerde özellikle yaygındır: örneğin, en varlıklı hanelere mensup kadınların doğum sırasında vasıflı bir sağlıkçıdan bakım alma şansı en yoksul durumdakilere göre üç kat daha fazladır. Bununla birlikte, rapor, 5 yaşından küçük çocuk ölümlerinde eşitsizliklerin giderek azaldığını göstermektedir. Sahra Güneyi Afrika dışında her bölgede toplumun en yoksul kesimlerinde beş yaşından küçük çocuk ölümleri en varlıklı kesimlerdekine göre daha büyük bir hızla azalmaktadır. Daha önemlisi ise, tüm dünya açısından, yoksulların çocuk yaşatma alanındaki kazanımları varlıklı kesimlerdekine göre daha fazladır.

Rao Gupta sözlerini şöyle sürdürmüştür:  “Çocuk yaşatma alanındaki eşitsizliklerin azalması son derece umut verici bir durumdur. Bu ivmeyi korumamız, kaynakları en yoksul ve en marjinal konumdaki hanelere yöneltmemiz gerekiyor. Bu, çok sayıda çocuğun yaşamasını sağlama potansiyeline sahip bir stratejidir.”
 
###

Editörlere not:

Yenilenmiş bir Vaat hakkında 
Yenilenmiş bir Vaat, Her Kadını ve Her Çocuğu daha iyiye taşımayı amaçlayan küresel bir harekettir.   Strateji, tüm dünyadaki kadınların ve çocukların sağlığını gözetmek üzere küresel girişimleri başlatmak ve yoğunlaştırmak amacıyla Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-moon tarafından gündeme getirilmiştir. Odaklanılan nokta, çeşitli girişimler ve tanıtım-savunu çalışmalarıyla önlenebilir anne, yeni doğan ve çocuk ölümlerinin giderek azaltılmasıdır.
 
Hareket, Etiyopya, Hindistan ve ABD hükümetlerinin UNICEF’le işbirliği halinde, çocuk yaşatma alanında ilerlemenin yollarını araştırmak amacıyla Haziran 2012’de gerçekleştirdikleri “Çocuk Yaşatmak için Eylem Çağrısı” toplantısından kaynaklanmaktadır. Girişim, çocuk yaşatmanın ortak bir sorumluluk olduğu ve hükümetler, sivil toplum, özel sektör ve kişiler dâhil herkesin bu uğraşa önemli katkılarda bulunabileceği anlayışını temel almaktadır.
 
2012 Haziran ayından bu yana 178 hükümet ve çok sayıda sivil toplum kuruluşu, özel sektör kuruluşları ve kişiler bu uğraştaki çabalarını artırma vaadinde bulunmuşlardır ve bu vaat eyleme ve tanıtım-savunu çalışmalarına dönüşmektedir. Yenilenmiş bir Vaat konusunda daha fazla ayrıntı için:  www.apromiserenewed.org.
 
Çocuk Yaşatma: Yenilenmiş bir Vaat 2014 İlerleme Raporuhakkında 
Bu yılın raporu yeni doğan yaşatılmasına odaklanmaktadır. Rapor 1990 yılından bu yana beş yaşından küçük çocuk ve yeni doğan ölümlerindeki düzey ve eğilimleri sergilemenin dışında ayrıca annelere ve yeni doğanlara yönelik temel müdahaleleri analiz etmektedir.