प्रारम्भिक बालविकासमा बालकथाको भूमिका

उपचारात्मक पद्धतिमा कथाः बालबालिकाको अवस्था पहिचान गर्न बाल कथाको महत्व छ । यसबाट बालबालिका दूर्व्यवहारको शिकार भएको, दवाबमा परेको, धम्कीमा परेको, वा अन्य खतरामा परेको थाहा पाउन सकिन्छ । यसैगरी घरपरिवारबाट पाइरहेको वातावरण,परिवारिक सम्बन्ध, यसबाट बालबालिकामा परेका प्रभावहरू पत्तालगाई मनोवैज्ञानिक उपचारहरू गर्न सकिन्छ । रिस र डरहरूको व्यवस्थापन गर्न, कथाको माध्यमबाट अभिभावकको व्यवहार मूल्याकन गरी अभिभावक परामर्शहरू पनि गर्न सकिन्छ । 

पारिवारिक सम्बन्ध विकासः अभिभावक तथा स्याहारकर्तासँगै अध्ययन गर्ने, कथा सुन्ने सुनाउने अभ्यासले ठूलासँग सकारात्मक सम्बन्ध विकास, कुराकानी अन्तरक्रियाको अवसर साथै उनीहरूलाई संवेगात्मक सुरक्षा महसुस हुन्छ ।

बाल कथा प्रस्तुतिका विधिहरू

क) चित्र कथा विधि

अभिभावकले कथा सुनाउँदा चित्रहरु अवलोकन गर्न दिनुपर्छ । चित्र भएको भाग बालबालिकातिर फर्काएर कथा पढ्नु वा भन्नुपर्दछ । कथालाई पढेर सुनाउँदा सकेसम्म उत्साहपुर्वक र नाटकिय ढंगमा भन्नुपर्दछ ।

 ख) चित्र बनाउँदै कथा वाचन विधि

सरल आकारका चित्रहरू बोर्ड वा कागजमा कोर्दै कथा सुनाउन सकिन्छ । बालबालिकालाई कागज र पेन्सिल दिएर अभिभावकले कथा भन्दै र बालबालिकाले बुझे अनुसारको चित्र कोर्न लगाउदा प्रभावकारी हुन्छ ।

ग) अभिनय विधि

पहिले भनिसकेको कथालाई कुनै एक पात्रको जस्तो भेषभुषा प्रयोग गरी कथा भन्ने र बालबालिकालाई पनि कथामा भएका बिभिन्न पात्रहरूको अभिनय गरी कथा प्रस्तुत गर्न सकिन्छ ।

घ) कठपुतली, पपेट विधि

 अभिभावकले कठपुतली, पपेटबाट कथामा भएका पात्रहरूलाई प्रदर्शन गराई कथा प्रस्तुत गर्न सकिन्छ । कथाका पात्रअनुसारका कठपुतलीहरूले आफ्नो कुरा बोल्छन् र बालबालिकासँग कुराकानी गर्दछन् । जसले बालबालिकालाई मनोरञ्जनात्मक सिकाइ हुन्छ । कहिलेकाही पर्दा पछाडि बसेर कठपुतली पर्दा माथि चलाउनु पनि सकिन्छ । 

ङ) नमुना (मोडल) विधि

घरमा भएका तरकारी, फलफूलहरु प्रयोग गरी कथा प्रस्तुत गर्दा बालबालिकाले मनोरञ्जन गर्ने तथा खाना खान मन गर्ने पनि हुन्छ । यस विधिमा फलफूल तरकारीहरुलाई सजाएर जुन चाहिँ बोल्छ, त्यसैलाई चलाउँदै कथा प्रस्तुत गर्न सकिन्छ ।

चित्रहरूः उबहाङ नेम्वाङ