ដំបូន្មានសម្រាប់ឪពុកម្តាយនៅក្នុងរដូវក្តៅខ្លាំង

បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ រលកកម្តៅ និងសុខភាពរបស់កុមារ

© UNICEF Cambodia/2019/Fani Llaurado
UNICEF Cambodia/2019/Fani Llaurado

បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ និងកុមារ

សកម្មភាពរបស់មនុស្ស និងការបំភាយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ទៅក្នុងបរិយាកាស បានបន្សល់ទុករួចទៅហើយនូវដានដែលគេអាចមើលឃើញនៅក្នុងអាកាសធាតុនៃភពផែនដីរបស់យើង ។ សីតុណ្ហភាពជាមធ្យមបានកើនឡើងប្រហែល ១,១ អង្សាសេ ក្នុងរយៈពេល ១០០ ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ហើយកម្តៅបានកើនឡើងជាបន្តបន្ទាប់ក្នុងរយៈពេលបួនទស្សវត្សរ៍ចុងក្រោយ គឺក្តៅជាងទសវត្សរ៍មុនៗ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៨៥០ មក ។ ទោះបីជាធ្លាប់បានកើតឡើងកន្លងមកក៏ដោយ ដោយសារតែមានការរំខាននៅទូទាំងសកលលោកទៅលើអាកាសធាតុ និងបរិស្ថាន គេសង្កេតឃើញថា រលកកម្តៅ (ពោលគឺជារយៈពេលដែលសីតុណ្ហភាពឡើងខ្ពស់ខ្លាំងបំផុត) អូសបន្លាយពេលកាន់តែយូរ កាន់តែញឹកញាប់ និងកាន់តែខ្លាំងក្លាថែមទៀត ។

ទោះបីជាពួកគេគឺជាអ្នករួមចំណែកតិចតួចបំផុតចំពោះការរំខានទៅលើបរិស្ថានក្នុងភពផែនដីក្តី កុមារទទួលរងបន្ទុកដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតពីបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ និងផលប៉ះពាល់នៃបញ្ហានេះផងដែរ ។ កុមារ​ងាយ​ទទួល​រង​ផល​វិបាក​នៃ​បម្រែបម្រួល​អាកាស​ធាតុ​ខ្លាំង​បំផុត - គ្រោះ​រាំង​ស្ងួត ទឹក​ជំនន់ អគ្គិភ័យ និង​គ្រោះ​អាសន្នធាតុ​អាកាស​ធ្ងន់ធ្ងរ​ផ្សេង​ៗទៀត ។ ​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ កុមារប្រមាណ​មួយ​ពាន់​លាន​នាក់ នៅ​ជុំវិញ​ពិភពលោក​ កំពុងតែ​ទទួលរងផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរបំផុត​នៃ​បម្រែបម្រួល​អាកាសធាតុ ។ ​គេ​ប្រមើលមើលថា ​​ស្ថានភាពនេះនឹង​កាន់តែ​យ៉ាប់យ៉ឺន​បន្ថែម​ទៀត ខណៈដែល​សីតុណ្ហភាព​ជា​មធ្យមក្នុង​សកល​នឹង​កើនឡើង ហើយ​លំនាំ​ធាតុអាកាស​កាន់តែងាយ​ប្រែប្រួលខ្លាំងឡើងៗ ។

គេរំពឹងថា កុមារគឺជាក្រុមដែលនឹងទទួលរងផលប៉ះពាល់ពីហានិភ័យនៃបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុខ្លាំងជាងគេ ។ រាងកាយរបស់ពួកគេកំពុងតែលូតលាស់ និងអភិវឌ្ឍ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យពួកគេងាយនឹងកើតជំងឺ រួមទាំងជំងឺដែលកើតឡើងដោយសារតែបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុផងដែរ ។ ហានិភ័យនៃស្ត្រេសដោយសារកម្តៅ និងការវាយប្រហារដោយកម្តៅ (heat stress and heatstroke) ទំនងជាកើនឡើងកាន់តែច្រើនក្នុងចំណោមកុមារ ដោយសារសីតុណ្ហភាពមានការកើនឡើង ។ ស្ត្រេសដោយសារកម្តៅ អាចធ្វើឱ្យស្ថានភាពសុខភាពបច្ចុប្បន្នរបស់កុមារកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ ។

រលកកម្តៅ និងសុខភាពរបស់កុមារ

© UNICEF Cambodia/2019/Fani Llaurado
UNICEF Cambodia/2019/Fani Llaurado

ជាងមួយភាគបីនៃកុមារទាំងអស់ក្នុងពិភពលោកសព្វថ្ងៃនេះ (៨២០ លាននាក់) កំពុងតែប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ទៅនឹងរលកកំដៅ ។ គេប្រមើលមើលថា ស្ថានភាពនេះនឹងមានលក្ខណៈកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺនថែមទៀត ខណៈដែលសីតុណ្ហភាពជាមធ្យមក្នុងសកលលោកនឹងកើនឡើង ហើយខណៈដែលលំនាំធាតុអាកាសប្រែប្រួលកាន់តែខ្លាំងឡើង ។

រដូវក្តៅគឺជារយៈពេលនៃការគំរាមកំហែងដ៏ធំបំផុតចំពោះសុខភាពរបស់កុមារ ដោយសារតែសីតុណ្ហភាពនៅខាងក្រៅក្តៅខ្លាំង ។ កុមារកំពុងតែឆ្លងកាត់ដំណើរការនៃការលូតលាស់ និងការអភិវឌ្ឍ ហើយដោយសារតែសរីរវិទ្យារបស់ពួកគេ រាងកាយរបស់ពួកគេមិនទាន់មានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រងសីតុណ្ហភាពបានរហ័សដូចរាងកាយរបស់មនុស្សធំនោះឡើយ ។ ជាពិសេសទារកទើបនឹងកើត និងទារក (កុមារអាយុចាប់ពីមួយខែដល់មួយឆ្នាំ) ប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់បំផុតនៃការធ្លាក់ខ្លួនឈឺ និងអាចនឹងស្លាប់ផងដែរ ដោយសារកម្តៅខ្លាំងហួសហេតុពេក ។  

សុខភាពរបស់កុមារ គឺជាទំនួលខុសត្រូវរបស់យើងទាំងអស់គ្នា ពីព្រោះ ៖
 

- កុមារមិនចេះស្តាប់ខ្លួនឯងនោះទេ 
 

- កុមារតូចៗ មិនអាចប្រាប់ពីអារម្មណ៍របស់ពួកគេបានទេ

 

- ជារឿយៗ កុមារមិនដឹងថា ពួកគេគួរស្ថិតឱ្យឆ្ងាយពីកម្តៅនោះទេ

 

- ការវាយប្រហារដោយកម្តៅ អាចកើតឡើងភ្លាមៗ និងដោយគ្មាន​ការប្រកាសជាមុន
 

 - ការវាយប្រហារដោយកម្តៅ អាចធ្វើឲ្យកុមារស្លាប់បាន

 

- ជារឿយៗ ការវាយប្រហារដោយកម្តៅចំពោះកុមារ អាចបង្ការបាន

ដំបូន្មានសម្រាប់ឪពុកម្តាយ​នៅក្នុងរដូវកាលក្តៅខ្លាំង

មគ្គទេសក៏នេះ ត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយអង្គការយូសនីសេហ្វ និងវិទ្យាស្ថានសុខភាពសាធារណៈស៊ើបប៊ី "បណ្ឌិត Milan Jovanovic Batut" ដោយមានការគាំទ្រពីក្រសួងសុខាភិបាលស៊ើបប៊ី

ការវាយប្រហារដោយកម្តៅលើកុមារ

ការវាយប្រហារដោយកម្តៅកើតឡើងដោយសារតែការស្ថិតនៅខាងក្រៅរយៈពេលយូរ ក្នុងអំឡុងពេលមានសីតុណ្ហភាពខ្ពស់ និងជាផលវិបាកនៃការប៉ះពាល់ផ្ទាល់នឹងពន្លឺព្រះអាទិត្យ ក៏ដូចជាផលវិបាកនៃការស្ថិតនៅក្នុងទីកន្លែងបិទជិត ដោយសារសំណើម និងខ្យល់ក្តៅខ្លាំងហួសហេតុ ពោលគឺនៅក្នុងមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនសាធារណៈ រថយន្ត ឬផ្ទះល្វែងដែលមានកម្តៅខ្លាំងហួសហេតុ ។  

ទោះបីជាឪពុកឬម្តាយ អាចមានអារម្មណ៍សុខស្រួលនៅសីតុណ្ហភាពជាក់លាក់ណាមួយក្តី ប៉ុន្តែនេះមិនមានន័យថា កុមារមានអារម្មណ៍ដូចគ្នានោះទេ ដោយសារខ្លួនគាត់មិនទាន់មានសមត្ថភាពកែតម្រូវទៅតាមកម្ដៅនៅឡើយ ។ 

© UNICEF/UN032913/Mukwazhi
UNICEF/UN032913/Mukwazhi

តើត្រូវការពារកុមារដោយរបៀបណា?

  • គេគួរតែយកទារកទើបនឹងកើត ទារក (ក្រោមមួយឆ្នាំ) និងកុមារតូច (បីបួនឆ្នាំ) ចេញក្រៅនៅពេលព្រឹកព្រលឹម និងនៅពេលល្ងាច ។ គេមិន​គួរ​យក​ក្មេងតូច​ចេញ​ក្រៅ​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ក្តៅ​បំផុត​នៃ​ថ្ងៃ ​ពី​ម៉ោង ១០ ព្រឹក ដល់ ៥ ល្ងាចនោះឡើយ ។
  • គេគួរស្លៀកពាក់ឱ្យកុមារនូវខោអាវរលុង ដែលធ្វើពីវត្ថុធាតុដើមធម្មជាតិ (កប្បាស ក្រណាត់) ដោយគ្របក្បាលរបស់គាត់ដោយមួក​ ឬមួកកប្បាស ។
  • ជានិច្ចជាកាល ត្រូវយកទឹកមួយដបតាមខ្លួនអ្នក សម្រាប់ទុកឲ្យកុមារញ៉ាំឲ្យបានញឹកញាប់ យ៉ាងហោចណាស់ មួយដងឬពីរដង (ជាជាងឲ្យទឹកញ៉ាំ អ្នកអាចឲ្យជាទឹកក្រូចឆ្មារស្រាលផងដែរ) ។
  • កុំទុកកុមារចោលក្នុងរថយន្តរបស់អ្នក ឬយានជំនិះប្រភេទផ្សេងទៀតក្រោមកម្តៅព្រះអាទិត្យ – សូម្បីតែពីរបីនាទីក៏ដោយ!  
© UNICEF Cambodia/2019/Llaurado
UNICEF Cambodia/2019/Llaurado

រោគសញ្ញានៃការវាយប្រហារដោយកម្តៅលើកុមារ

ការវាយប្រហារដោយកម្តៅ អាចត្រូវបានប្រកាសឲ្យដឹងដោយមានរោគសញ្ញាជាក់លាក់មួយចំនួន ដែលស្រដៀងទៅនឹងការឆ្លងវីរុសដែរ ។ មុនពេលរោគសញ្ញាការវាយប្រហារដោយកម្តៅលេចចេញឡើង ជារឿយៗ កុមារតែងមានចេញសញ្ញាស្រាលៗនៃការអស់កម្លាំងដោយសារកម្តៅ ដូចជាឈឺក្បាល ចង្អោរ វិលមុខ និងហ៊ឹងត្រចៀក ។ រោគសញ្ញាចម្បងនៃការវាយប្រហារដោយកម្តៅ គឺការកើនឡើងនូវសីតុណ្ហភាពរាងកាយដោយសារតែការឡើងកម្តៅរហ័ស និងខ្លាំងហួសហេតុនៅក្នុងរាងកាយ ដែលក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែកន្លះម៉ោង សីតុណ្ហភាពអាចឡើងដល់លើសពី ៤០ អង្សាសេ ។ ការវាយប្រហារដោយកម្តៅ អាចបណ្តាលឲ្យស្លាប់ផងដែរ ។  

កុមារអាយុរហូតដល់ប្រាំឆ្នាំ ៖

- ថប់​បារម្ភ​ខ្លាំងក្លា និង​ស្រែកយំ​ខ្លាំង អម​ដោយការ​អស់កម្លាំង និង​សន្លឹម
- គ្មានបែកញើស ទោះបីជាមានកម្តៅខ្លាំងក៏ដោយ
- មិនព្រមញ៉ាំសារធាតុរាវ
- មានការប្រកាច់ - ចុកពោះ និងរមួលសាច់ដុំ
- ក្អួត
- ហត់ខ្លាំង
- ចង្វាក់បេះដូងកើនឡើង
- សីតុណ្ហភាពរាងកាយឡើងខ្ពស់ខ្លាំង
- បាត់បង់ស្មារតី
- រួញផ្នែកទន់នៃក្បាលទារកទើបនឹងកើត/ទារកអាយុក្រោមមួយឆ្នាំ
- ស្បែកដៃ និងជើងស្ទាបទៅក្តៅ និងមុខឡើងក្រហម
- បន្ទាប់ពីយកទារកទើបនឹងកើត/ទារកអាយុក្រោមមួយឆ្នាំ ទៅដាក់ក្នុងម្លប់ ដៃ និងជើងរបស់គាត់ទៅជាត្រជាក់ភ្លាមៗ និងញ័រ ។  

កុមារអាយុលើសពីប្រាំឆ្នាំ ៖

- ស្បែកស្ងួត និងក្តៅ
- មិនបែកញើស
- ឈឺក្បាលខ្លាំង
- និយាយពិបាកស្តាប់
- ហត់ខ្លាំង
- ចង្វាក់បេះដូងកើនឡើង
- វិលមុខ
- បាត់បង់ស្មារតី
- រាករូស
- ឈឺចុកចាប់ពេញរាងកាយ
- សីតុណ្ហភាពរាងកាយឡើងខ្ពស់ (៤០ អង្សាសេ និងលើសពីនេះ)
- ហ៊ឹងក្នុងត្រចៀក
- រវើរវាយ (កុមារហាក់ដូចជាវង្វេង) ។
- ការនិយាយពិបាកស្តាប់យល់
- កន្ទួលលើស្បែក

© UNICEF Cambodia/2019/Llaurado
UNICEF Cambodia/2019/Llaurado

តើត្រូវធ្វើដូចម្តេច នៅពេលមានការវាយប្រហារដោយកម្តៅលើកុមារគ្រប់វ័យ?

  • ហៅរថយន្តគិលានសង្គ្រោះ/គ្រូពេទ្យជាបន្ទាន់ ប្រសិនបើអ្នកសង្ស័យថាកុមាររងការវាយប្រហារដោយកម្តៅ ។
  • មុននឹងអ្នកជំនាញមកដល់ សូមយកកុមារទៅកាន់ម្លប់ភ្លាមៗ ឬយកគាត់ចេញពីបន្ទប់ រថយន្ត ឬយានជំនិះផ្សេងទៀតដែលមានកម្ដៅខ្លាំងហួសហេតុ ។ បើអាច សូមដាក់កុមារក្នុងបន្ទប់ដែលមានខ្យល់អាកាសគ្រប់គ្រាន់ មានម៉ាស៊ីនត្រជាក់។
  • ដាក់កុមារនៅកន្លែងស្រួលបួល – ដោះសម្លៀកបំពាក់ណាដែលមិនចាំបាច់ចេញទាំងអស់ ។
  • ផ្តល់សារធាតុរាវខ្លះដល់កុមារភ្លាមៗ – ទឹកគឺជាជម្រើសដ៏ល្អបំផុត ប្រសិនបើលក្ខខណ្ឌអនុញ្ញាត ។
  • លាងមុខ និងដងខ្លួនរបស់កុមារដោយទឹកក្តៅឧណ្ហៗ ។ ប្រសិនបើមិនមាន​ទឹក សូម​ដាក់​កុមារ​ឲ្យចំ​រន្ត​ខ្យល់ (ឧទា. ធ្វើឱ្យ​គាត់​ត្រជាក់​ដោយប្រើ​កង្ហារ) ។
  • ដាក់ដុំទឹកកកខ្លះដែលរុំដោយក្រណាត់ ឬក្រណាត់ត្រជាក់នៅលើក្បាលរបស់កុមារ ។
  • សូម្បីតែប៉ុន្មានសប្តាហ៍បន្ទាប់ពីស្ត្រូកកម្តៅ កុមារងាយនឹងទទួលរងសីតុណ្ហភាពខ្ពស់ ដូច្នេះគេគួរណែនាំកុមារឱ្យស្ថិតនៅក្នុងបន្ទប់ត្រជាក់ និងបន្ថយសកម្មភាពរាងកាយ ។

មិនត្រូវទុកកូនរបស់អ្នកចោលក្នុងរថយន្តដែលមានកម្តៅទេ - សូម្បីតែពីរបីនាទីក៏ដោយ

  • ស្ថានភាពដែលមានគ្រោះថ្នាក់ជាពិសេសសម្រាប់កុមារនៅក្នុងរដូវក្តៅ គឺសូម្បីតែការស្ថិតនៅក្នុងឡានក្នុងរយៈពេលខ្លីក្តី ។ សីតុណ្ហភាពរាងកាយរបស់កុមារកើនឡើងបីទៅប្រាំដងលឿនជាងមនុស្សពេញវ័យ ។ សីតុណ្ហភាពនៅក្នុងរថយន្តអាចកើនឡើងចំនួន ២០ ដឺក្រេក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែ ១០ នាទីប៉ុណ្ណោះ ។ នៅពេលដែលគេទុកកុមារចោលក្នុងយានជំនិះកណ្តាលថ្ងៃក្នុងរដូវក្តៅ សីតុណ្ហភាពរាងកាយរបស់គាត់កើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស ដូច្នេះ កុមារអាចនឹងស្លាប់បានក្នុងរយៈពេលតែពីរបីនាទីប៉ុណ្ណោះ ។ មិនត្រូវទុកកុមារចោលរថយន្ត - ទោះបីជាបង្អួចត្រូវបានបើកចំហខ្លះក្តី ឬម៉ាស៊ីនរថយន្តកំពុងដំណើរការ ដែលមានបើកម៉ាស៊ីនត្រជាក់ក៏ដោយ ។ 
  • រក្សាទម្លាប់ពិនិត្យមើលរថយន្តទាំងមូល – ខាងមុខ និងខាងក្រោយ – មុនពេលចាកចេញពីរថយន្ត និងចាក់សោទ្វារ ។
  • ទុកសោរថយន្តរបស់អ្នកឱ្យឆ្ងាយពីដៃរបស់កុមារ ហើយបង្រៀនកុមារថា រថយន្តមិនមែនជាប្រដាប់ក្មេងលេងនោះទេ ។
  • ចាក់សោទ្វារ និងឃ្លប់ខាងក្រោយរថយន្តរបស់អ្នកគ្រប់ពេលវេលា ដើម្បីកុំឱ្យកុមារចូលក្នុងរថយន្តដោយគ្មានអ្នកមើល ។
  • ប្រសិនបើអ្នកឃើញកុមារតែម្នាក់ឯងនៅក្នុងរថយន្តដែលចាក់សោ ចូរយកគាត់ចេញភ្លាម ហៅរថយន្តគិលានសង្គ្រោះ ហើយធ្វើឲ្យគាត់ត្រជាក់ ។
© UNICEF Cambodia/2020/Antoin Raab
UNICEF Cambodia/2020/Antoin Raab