ՔՈՎԻԴ-19-ի դեմ պատվաստումների մասին 12 տարածված հարց և պատասխան

ՊԱՏԱՍԽԱՆ Պատվաստանյութերն օրգանիզմին թույլ են տալիս իմունիտետ ձեռք բերել` առանց այն կողմնակի ազդեցությունների, որոնք կարող են ունենալ իրական հիվանդությունները: Քովիդ-19-ը կարող է լուրջ բարդություններ առաջացնել և մահացու լինել: Այն չունի հատուկ բուժում: Ռիսկից խուսափելը շատ ավելի խելամիտ է: Լրացուցիչ տեղեկությունների համար այցելեք ԱՀԿ. Ինչպե՞ս են աշխատում պատվաստանյութերը: 

ՊԱՏԱՍԽԱՆ SARS-Cov-2 վիրուսի նկատմամբ իմունային պատասխան զարգացնելով՝ Քովիդ-19-ի պատվաստանյութերն ապահովում են պաշտպանություն հիվանդությունից: Պատվաստանյութերի միջոցով իմունիտետի զարգացումը նշանակում է, որ զարգացող հիվանդությունների և դրանց հետևանքների ռիսկը նվազում է: Վարակվելու դեպքում, այս իմունիտետն օգնում է օրգանիզմին պայքարել հիվանդության դեմ: Պատվաստվելը կարող է պաշտպանել նաև ձեր շրջապատի մարդկանց, որովհետև, եթե դուք պաշտպանված եք վարակվելուց կամ հիվանդությունից, ապա ավելի քիչ հավանական է, որ կվարակեք մեկ ուրիշի: Սա, մասնավորապես, կարևոր է Քովիդ-19-ը ծանր ընթացքի ռիսկային խմբում գտնվող անձանց պաշտպանելու համար, ինչպիսիք են առողջապահության ծառայության աշխատակիցները, տարեց կամ ծեր մարդիկ, և բժշկական այլ ցուցումներ ունեցող մարդիկ:

ՊԱՏԱՍԽԱՆ Գոյություն ունեն համապատասխան պաշտպանության խիստ միջոցներ, որոնք երաշխավորում են Քովիդ-19-ի պատվաստանյութերի անվտանգությունը: Մինչ ԱՀԿ-ի և պետական կարգավորող մարմինների կողմից վավերացում ստանալը, Քովիդ-19-ի պատվաստանյութերը պետք է  կլինիկական պայմաններում խիստ փորձարկումներ անցնեն, որպեսզի ապացուցվի, որ դրանք համապատասխանում են անվտանգության և արդյունավետության՝ միջազգայնորեն համաձայնեցված, չափանիշներին:  

Աննախադեպ գիտական համագործակցությունը թույլ տվեց Քովիդ-19-ի հետազոտությունները, մշակումն ու հաստատումներն ավարտել սահմանված ժամկետում՝ անվտանգության բարձր չափանիշները պահպանելով՝ բավարարելու Քովիդ-19-ի պաստվաստանյութերի հրատապ անհրաժեշտությունը։ Ինչպես բոլոր պատվաստանյութերի դեպքում, ԱՀԿ-ն և կարգավորող լիազոր մարմինները շարունակաբար վերահսկելու են Քովիդ-19-ի պատվաստանյութերի օգտագործումը` հաստատելու, որ դրանք անվտանգ են ստացող անձանց համար:

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից հրատարակված տեղեկատվությունը այստեղ` Պատվաստանյութերի անվտանգության Հ և Պ: 

ՊԱՏԱՍԽԱՆ Նույնիսկ եթե տարել եք Քովիդ-19, ԱՀԿ-ն խրախուսում է անհատական պատվաստումները: Քովիդ-19-ից հետո ձեռք բերված պաշտպանությունը յուրաքանչյուրի մոտ տարբեր կլինի, նաև հայտնի չէ, թե որքան կարող է դիմակայել իմունիտետը: Նրանք, ովքեր նախկինում եղել են Քովիդ-19 վարակակիր, նույնպես պետք է պատվաստվեն (աղբյուր՝ ԱՀԿ տեղեկատվությունը՝ Քովիդ-19 պատվաստանյութերի վերաբերյալ):

ՊԱՏԱՍԽԱՆ Չնայած պատվաստանյութերի պիտակների վրա գրված բաղադրիչները կարող են վախեցնող թվալ, դրանք, սովորաբար, օրգանիզմում հայտնաբերվում են բնական ճանապարհով, մեր կերած սնունդի մեջ և մեր շրջակա միջավայրում, օրինակ՝ թյունոս ձկան մեջ: Պատվաստանյութերի քանակը շատ փոքր է: Բացի այդ, պատվաստանյութերը փորձարկված են և անցնում են խստապահանջ ու երկար գիտական փորձարկումներով, ինչպես նաև ԱՀԿ-ի և ազգային կարգավորող մարմինների կողմից սերտիֆիկացման գործընթացներով` երաշխավորելու դրանց ապահովությունն ու արդյունավետությունը (աղբյուր` ՊԱԱԿ. Պատվաստումների մասին առասպելների բացահայտումը):

ՊԱՏԱՍԽԱՆ Քովիդ-19-ի պատվաստանյութը չի առաջացնում Քովիդ-19: Պատվաստանյութերը սովորեցնում են մեր իմունային համակարգին ճանաչել և հաղթահարել այն վարակը, որն առաջացնում է Քովիդ-19: Երբեմն, այս գործընթացը կարող է առաջացնել ջերմության տեսքով ախտանշաններ: Տիպիկ կողմնակի ազդեցությունները ներառում են ներարկման ընթացքում ցավ, ջերմություն, հոգնածություն, գլխացավ, մկանային ցավ, դող և լուծ: Այս ախտանշանները բնական են և ցույց են տալիս, որ օրգանիզմը պաշտպանություն է ձևավորում Քովիդ-19 առաջացնող վարակի դեմ: Որպես կանոն, պատվաստումից հետո շաբաթներ են անհրաժեշտ, որպեսզի օրգանիզմն իմունիտետ (պաշտպանություն Քովիդ-19 առաջացնող վարակից) զարգացնի: Դա նշանակում է, որ մարդը կարող է վարակվել է Քովիդ-19 առաջացնող վարակով պատվաստումից անմիջապես առաջ կամ անմիջապես հետո, և միևնույն է կհիվանդանա: Պատճառն այն է, որ պատվաստանյութը չի ունեցել բավարար ժամանակ պաշտպանություն ապահովելու համար: Եթե ախտանշանները կայուն են և երկարատև, ապա դրանք չպետք է վերագրվեն Քովիդ-19 պատվաստանյութի կողմնակի ազդեցություններին և պետք է անցկացնել Քովիդ-19 թեստավորում (աղբյուրը՝ ԱՄՆ ՀԿԿ: Քովիդ-19 պատվաստանյութերի մասին առասպելներն ու փաստերը): Լրացուցիչ տեղեկություն` ԱՀԿ. Քովիդ-19 պատվաստանյութի կողմնակի ազդեցությունները: 

ՊԱՏԱՍԽԱՆ ԱՀԿ պատվաստանյութերի անվտանգության համաշխարհային խորհրդատվական կոմիտեն (ԱՀԿ ՊԱՀԽԿ) բացահայտել է, որ Astra-Zeneca Քովիդ-19-ի պատվաստանյութը (Vaxzevria և Covishield) արդյունավետ կանխում է Քովիդ-19 վարակի լուրջ կողմնակի ազդեցությունները, որոնք կարող են հանգեցնել հոսպիտալացման և մահվան: Պատվաստանյութի ամենատարածված կողմնակի ազդեցությունները մեղմից դեպի միջին են, որոնք սովորաբար վերանում են մի քանի օրվա ընթացքում: Ամենածանր կողմնակի ազդեցությունները շատ հազվադեպ են, բայց կարող են արյան տրոմբ առաջացնել՝ ցածր տրոմբոցիտներով: Մեծ Բրիտանիայի կողմից տրամադրված վերջին տվյալները ենթադրում են, որ այս ծանր կողմնակի ազդեցությունների ռիսկը պատվաստանյութ ստացող յուրաքանչյուր միլիոն մեծահասակի մոտ մոտավորապես չորս դեպք է (1 դեպք յուրաքանչյուր 250 000-ից):

ԱՀԿ ՊԱՀԽԿ-ը նաև նշել է, որ պատվաստումների առավելությունները շատ ավելի մեծ են, քան հազվագյուտ կողմնակի ազդեցությունների առաջացման ռիսկը: Քովիդ-19-ով ծանր հիվանդանալու և մահվան կանխարգելման գործում օգուտներից բացի, պատվաստանյութն առաջարկում է ընդհանուր Քովիդ-19-ի, «Երկար Քովիդ»-ի և մահվան բարդությունների դեմ պաշտպանություն, սերտ կապերի և համայնքի պոտենցիալ պաշտպանություն` կանխելով փոխանցումը, և վիրուսի որոշ տարբեր շտամներից ծանր հիվանդության ռիսկը: (Աղբյուր` ԱՀԿ պատվաստանյութերի անվտանգության համաշխարհային խորհրդատվական կոմիտե (ԱՀԿ ՊԱՀԽԿ)  և Astra-Zeneca Քովիդ-19 պատվաստանյութի անվտանգության վերաբերյալ ԱՀԿ պատվաստանյութերի անվտանգության համաշխարհային խորհրդատվական կոմիտեի նախնական զեկույց):

Oxford AstraZeneca պատվաստանյութի մասին լրացուցիչ տեղեկություններ իմանալու համար, տես պատվաստանյութի Փաստագրական էջը:

ՊԱՏԱՍԽԱՆ ԱՀԿ-ն հայտարարել է, որ եթե դուք հիմա հղիանալու փորձ եք կատարում կամ ցանկանում եք ապագայում հղիանալ, կարող եք ստանալ Քովիդ-19-ի պատվաստանյութ, երբ այն ձեզ հասանելի լինի: Ներկայումս չկա ապացույց, որ Քովիդ-19-ի պատվաստումը հղիության հետ կապված որևէ խնդիր է առաջացնում, այդ թվում` պլասենցայի զարգացման հետ կապված: Բացի այդ, չկա որևէ ապացույց, որ պտղաբերության հետ կապված խնդիրները որևէ պատվաստանյութի կողմնակի ազդեցություն են, այդ թվում՝ Քովիդ-19-ի պատվաստանյութերի: Ինչպես բոլոր պատվաստանյութերի դեպքում, գիտնականներն այժմ նույնպես ուշադիր ուսումնասիրում են Քովիդ-19-ի պատվաստանյութերը՝ կողմնակի ազդեցությունների տեսանկյունից և դեռ երկար տարիներ կշարունակեն ուսումնասիրել դրանք: (Աղբյուր՝ ԱՀԿ. Պատվաստանյութերի անվտանգությունը) Իհարկե, այս որոշումները կայացնելիս միշտ պետք է խորհրդակցել ձեր անձնական բժշկի հետ:

ՊԱՏԱՍԽԱՆ Ոչ: Կարդացեք այստեղ` REUTERS, BBC, Business insider, ԵՄ արտաքին գործառնությունների ծառայություն:  

ՊԱՏԱՍԽԱՆ ԱՀԿ-ն հայտարարել է, որ ինչպես ցանկացած պատվաստանյութ, Քովիդ-19-ի պատվաստանյութերը կարող են առաջացնել մեղմ կողմնակի ազդեցություններ, ինչպիսիք են թույլ տենդը կամ ցավը կամ կարմրությունը ներարկման տեղում: Պատվաստանյութերի նկատմամբ շատ արձագանքներ մեղմ են և ինքստինքյան անցնում են մի քանի օրվա ընթացքում: Պատվաստանյութերի ավելի լուրջ կամ երկարատև կողմնակի ազդեցությունները հնարավոր են, բայց հազվադեպ: Պատվաստանյութի կողմնակի ազդեցությունները շարունակաբար վերահսկվում են տեղական իշխանությունների կողմից` հազվագյուտ անբարենպաստ հետևանքնեը հայտնաբերելու համար: Քովիդ-19-ի պատվաստանյութերի վերաբերյալ հաղորդված կողմնակի ազդեցությունները հիմնականում եղել են մեղմից մինչև միջին և կարճատև: Դրանք ներառում են` ջերմություն, հոգնածություն, գլխացավ, մկանային ցավ, դող, կամ տենդ, փորլուծություն և ցավ ներարկման տեղում: Պատվաստումից հետո այս կողմնակի ազդեցություններից որևէ մեկի հնարավորությունը տարբերվում է՝ ըստ հատուկ Քովիդ-19-ի պատվաստանյութերի: (Տե՛ս Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից հրապարակված լրացուցիչ տեղեկությունները` Պատվաստանյութերի անվտանգության ՀևՊ):

ՊԱՏԱՍԽԱՆ Թեև Քովիդ-19-ի որոշ պատվաստանյութեր, կարծես, ունեն բարձր արդյունավետության մակարդակ, ոչ մի պատվաստանյութ 100% պաշտպանություն չի ապահովում: Արդյունքում, կարող է լինել մարդկանց փոքր տոկոս, ովքեր պաշտպանություն չեն զարգացնում Քովիդ-19-ի պատվաստումներից հետո: Պատվաստանյութի հատուկ բնութագրերից բացի, պատվաստանյութի արդյունավետության վրա կարող են ազդել մի քանի գործոններ, օրինակ՝ անձի տարիքը,  առողջական նախապայմանները կամ նախկինում Քովիդ-19-ով վարակված լինելը: Դեռ հայտնի չէ նաև, թե որքան կտևի իմունիտետը Քովիդ-19-ի տարբեր պատվաստանյութերից: Դա է պատճառը, որ նույնիսկ պատվաստումից հետո մենք պետք է շարունակենք օգտագործել բոլոր առողջապահական միջոցները, ինչպիսիք են ֆիզիկական հեռավորությունը, դիմակները և ձեռքերի լվացումը:

ՊԱՏԱՍԽԱՆ Պատվաստումը պաշտպանում է ձեզ Քովիդ-19-ով ծանր հիվանդանալուց և մահանալուց: Պատվաստում ստանալուց հետո առաջին տասնչորս օրվա ընթացքում դուք պաշտպանության զգալի մակարդակ չունեք: Մեկ դեղաչափ պատվաստանյութից իմունիտետը հիմնականում առաջանում է պատվաստումից երկու շաբաթ անց: Երկու դեղաչափ ենթադրող պատվաստանյութերի համար երկու չափաբաժիններն էլ անհրաժեշտ է ստանալ` իմունիտետի հնարավորինս բարձր մակարդակն ապահովելու համար: Քովիդ-19-ի պատվաստանյութը կպաշտպանի ձեզ լուրջ հիվանդություններից և մահից, մինչդեռ անհայտ է, թե որքանով է այն ձեզ խանգարում վարակվելուց և վարակը ուրիշներին փոխանցելուց, չնայած նախնական տվյալները վկայում են, որ կան պաշտպանիչ ազդեցություններ: Մյուսներին անվտանգ պահելու համար, մասնավորապես փակ, մարդաշատ կամ վատ օդափոխվող տարածքներում, շարունակեք պահպանել նրանցից առնվազն 1-2 մետր հեռավորություն, հազալիս կամ փռշտալիս արմունկով ծածկեք բերանը, հաճախակի ձեռքերը մաքրեք և դիմակ կրեք: Միշտ հետևեք տեղական իշխանությունների ցուցումներին՝ հիմնվելով ձեր ապրելավայրի իրավիճակի և ռիսկերի մասին տեղեկությունների վրա: (Աղբյուր` ԱՀԿ՝ Քովիդ-19 պատվաստանյութերի վերաբերյալ տեղեկատվություն):

UN Website / Կապ` covidvaccines@un.org