ՔՈՎԻԴ-19-ը և դիմակները. խորհուրդներ ընտանիքների համար

Կարո՞ղ եմ դիմակ դնելուց հիվանդանալ:

Չնայած դիմակ դնելը երբեմն կարող է անհարմար լինել՝ դա չի հանգեցնում CO₂ թունավորման կամ թթվածնի պակասի առաջացման: Եթե բժշկական դիմակ եք դնում, համոզվեք, որ այն համապատասխանում է ձեզ, որ այն բավական ամուր է, որ թույլ է տալիս ձեզ նորմալ շնչել: Մի օգտագործեք մեկանգամյա օգտագործման դիմակը մեկից ավելի անգամ և միշտ փոխեք այն խոնավանալուն պես:

Երբ կտորից դիմակ եք դնում, համոզվեք, որ ձեռքերը լվացրել եք դիմակը դնելուց առաջ և հանելուց հետո և հաճախ լվացրեք ձեր դիմակը:

Ե՞րբ է պետք դիմակ դնել

Ծանոթացե՛ք տեղական իշխանությունների՝ սահմանված վայրերում և նշված տարիքային խմբերի համար դիմակ կրելու վերաբերյալ հրահանգներին:

Ձեր երեխաների համար դիմակ կրելու անհրաժեշտությունը կախված է մի շարք գործոններից, ներառյալ նրանց տարիքը և դիմակը անվտանգ ու պատշաճորեն կրելու կարողությունը: Մանրամասների համար տե՛ս «Ինչպես ճիշտ կիրառել դիմակը դպրոցում» հոդվածը:

Եթե Ձեր բնակավայրում ՔՈՎԻԴ-19-ը լայն տարածում ունի, ապա կտորից դիմակը պետք է կրել բոլոր հասարակական վայրերում, որտեղ միմյանցից հեռավորություն պահելը դժվար է, և բոլոր փակ տարածքներում: Հնարավորինս խուսափե՛ք մարդաշատ վայրերից և վատ օդափոխությամբ փակ տարածքներից:

Դիմակ կրելու և ՔՈՎԻԴ-19-ի վերաբերյալ, հաճախ, ոչ ճիշտ տեղեկություններ են շրջանառվում: Հետևաբար, Ձեր ընտանիքի առողջության վերաբերյալ որոշումներ  կայացնելիս, վստահե՛ք տեղեկատվության արժանահավատ աղբյուրների, ինչպիսիք են ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը, ԱՀԿ-ն, Առողջապահության նախարարությունը:

Ո՞ր դեպքում դիմակ պետք չէ կրել

Երբ կրողը (անչափահասներ, մանկահասակներ և/կամ շնչառական խնդիրներ ունեցողներ) ի վիճակի չէ առանց օգնության այն հանելու: Եթե ունեք առողջական խնդիր կամ հաշմանդամություն, որի պատճառով դժվարանում եք դիմակ կրել, խորհրդակցե՛ք Ձեզ բուժող բժշկի հետ:

Մարզվելիս ընտրե՛ք այնպիսի վայր, որտեղ դիմակ դնելն անհրաժեշտ չէ, օրինակ՝ տանը կամ այնպիսի տարածքում (օրինակ՝ դրսում), որտեղ հնարավոր է մարդկանցից հեռավորություն պահել: Չպետք է դիմակ դնել սպորտով զբաղվելիս կամ ֆիզիկական աշխատանք կատարելիս․ քրտինքից դիմակը կարող է խոնավանալ, ինչը կդժվարացնի շնչառությունը և բարենպաստ միջավայր կստեղծի մանրէների աճի համար:

Արդյո՞ք երեխաների համար անվտանգ է դիմակ կրելը:

Ելնելով ՔՈՎԻԴ-19-ի և երեխաների մոտ վարակի տարածման փորձագիտական ակնարկից և այլ գործոններից, ինչպիսիք են երեխաների հոգեսոցիալական կարիքները և զարգացման նշաձողերը, ԱՀԿ-ն և UNICEF-ը խորհուրդ են տալիս հետևյալը.

0-5 տարեկան երեխաներ

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը և ԱՀԿ-ն խորհուրդ են տալիս մինչև 5 տարեկան երեխաներին դիմակ չդնել: Այս որոշումը բխում է երեխաների անվտանգությունից և հիմնված է այն պնդման վրա, որ տարբեր երեխաներ զարգացման փուլերը հաղթահարում են տարբեր տարիքներում:

Որոշ երկրներում երեխաների՝ դիմակ կրելու պահանջները տարբեր են, հետևաբար, պետք է ծանոթանալ ըստ տարիքային խմբերի տեղական իշխանությունների սահմանված պահանջներին: Եթե պահանջվում է, որ մինչև 5 տարեկան երեխաները դիմակ կրեն, ապա նրանց անվտանգության ապահովության համար նրանք պետք է լինեն Ձեր կամ մեկ այլ խնամողի տեսադաշտում:

6-11 տարեկան երեխաներ

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը և ԱՀԿ-ն խորհուրդ են տալիս , որ 6-11 տարեկան երեխաների համար դիմակներ օգտագործելու որոշումը հիմնված լինի հետևյալ կետերի վրա.

• Արդյոք ձեր բնակության վայրում դեպքերը շատ են
• Արդյոք երեխան կարող է դիմակն ինքնուրույն անվտանգ և ճիշտ օգտագործել դիմակը
• Արդյոք երեխան կարող է փոխել դիմակը կամ մաքրել իրենը
• Արդյոք երեխան ապրում է հիվանդությունների զարգացման բարձր ռիսկի ենթարկվող այլ մարդկանց, ինչպիսիք են տարեցները և այլ ուղեկցվող առողջական խնդիրներ ունեցողների հետ միասին։

12 և բարձր տարիքի երեխաները

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը և ԱՀԿ-ն խորհուրդ են տալիս, որ նրանք պետք է դիմակ կրեն նույն կերպ, ինչ մեծահասակները:

Ինչպե՞ս պետք է երեխաները դիմակներ դնեն

Դիմակ դնելու համար երեխաները պետք է հետևեն նույն սկզբունքներին, ինչ մեծահասակները. Երեխաները պետք է ձեռքերն ախտահանեն առնվազն 20 վայրկյան, եթե օգտագործում են ալկոհոլի վրա հիմնված քսուք, կամ առնվազն 40 վայրկյան լվացվեն օճառով։ Համոզվեք, որ երեխայի դիմակի չափը համապատասխանում է, և այն ծածկում է քիթը, բերանը և կզակը։

Երեխաներին պետք է սովորեցնել, թե ինչպես ճիշտ դնել դիմակը, այդ թվում՝ չդիպչել դիմակի առջևին և չքաշել այն կզակի տակից։ Երեխաները պետք է դիմակը պահեն տոպրակի կամ տարայի մեջ։

Ինչի՞ն է պետք ուշադրություն դարձնել երեխաների համար դիմակ ընտրելիս

Շատ դիմակներ նախատեսված են չափահասների համար և երեխաների համար հարմար չեն: Ընտրե՛ք Ձեր երեխայի համար ճիշտ չափսը: Հիշե՛ք, որ այն պետք է ծածկի քիթը, բերանը և կզակը, փակ լինի կողքերից ու չխանգարի տեսողությանը: Համոզվե՛ք, որ երեխան արագ քայլելիս ու խոսելիս նորմալ շնչում է:

Դիմակ կրելը կպաշտպանի՞ իմ երեխային դպրոցում:

Երեխաների և դեռահասների կողմից դպրոցներում դիմակների օգտագործումը պետք է դիտարկել միայն որպես ՔՈՎԻԴ-19-ի տարածումը սահմանափակելու ռազմավարության մի մաս:

ԱՀԿ-ն մի քանի միջոց է առաջարկում դպրոցներում ՔՈՎԻԴ-19-ի տարածումը կանխելու և երեխաների և աշխատակիցների անվտանգությունն ապահովելու համար, այդ թվում՝ ֆիզիկական հեռավորության և հիգիենայի կանոնների պահպանումը, դպրոցի տնօրինության և ծնողների միջև մշտական հաղորդակցության ապահովում և այլն։

ՔՈՎԻԴ-19 համավարակը խաթարել է ընտանեկան կյանքն ամբողջ աշխարհում՝ բերելով լարվածություն, տագնապի ու վշտի զգացումներ: Հասկանալի է, որ դիմակները կարող են է՛լ ավելի խորացնել այդպիսի զգացողությունները երեխաների շրջանում: Մասնավորապես մանկահասակների համար դիմակ կրելը կարող է շփոթություն և տհաճություն առաջացնել:

Եթե Ձեր ընտանիքում դիմակ կրելու փորձ չկա, անհրաժեշտ է երեխաների հետ խոսել անկաշկանդ՝ ընդառաջ գնալով նրանց: Դիմակ կրելը կարելի է դարձնել սովորություն, հետևաբար խնդրի լուծումը շարունակական հիշեցումների ու հետևողական վարքագծի մեջ է: Նաև կարևոր է հիշեցնել Ձեր երեխաներին, որ դիմակը կրելիս չպետք է մոռանալ նաև մյուս զգուշացումների (հեռավորություն պահել, ձեռքերը հաճախ լվալ) մասին՝ իրենց և այլոց պաշտպանելու համար:

Ահա մի քանի խորհուրդ Ձեր ընտանիքում դիմակ կրելը սովորություն դարձնելու համար.

Անկե՛ղծ եղեք

Ընտրե՛ք տարիքին համապատասխան բառեր և հաշվի՛ առեք երեխայի տագնապի զգացումը: Ընդգծե՛ք, որ դիմակ կրելը զվարճալի չէ ոչ ոքի համար: Բացատրե՛ք, որ դիմակ կրելով՝ հնարավոր է ապահովել բոլորի անվտանգությունը, հատկապես ծերերի ու հասարակության առավել խոցելի անդամների: Դիմակ կրելով՝ մենք ցույց ենք տալիս, որ հոգ ենք տանում միմյանց մասին:

Հիշեցրե՛ք նրանց, որ բազմաթիվ մասնագետներ ջանասիրաբար աշխատում են՝ կանխելու ՔՈՎԻԴ-19-ի տարածումը, սակայն նրանց հարկավոր է մեր օգնությունը, իսկ դա նշանակում է հետևել բոլոր նախազգուշացումներին:

Նաև կարևոր է, որ բոլորս հիշենք. միայն դիմակ կրելով հնարավոր չէ ապահովել անվտանգություն. պետք է հաճախ լվալ ձեռքերը և հեռավորություն պահել մարդկանցից դրսում:

Լսե՛ք և կարեկցե՛ք

Հարցրե՛ք Ձեր երեխաներին, թե ինչ են մտածում, և հետևե՛ք, թե դրսևորում են արդյոք տագնապի նշաններ, օրինակ՝ ժեստերի կամ ձայնի հնչերանգի փոփոխություն: Պատասխանե՛ք նրանց հարցերին: Խնդիր չէ, եթե բոլոր հարցերին պատասխանել չկարողանաք. իրավիճակը նոր է բոլորիս համար: Հիշեցրե՛ք նրանց, որ ցանկացած պահի կարող են Ձեզ դիմել իրենց մտահոգություններով: Պարբերաբար ստուգե՛ք նրանց ինքնազգացողությունը: Խոսակցությունը սկսելու համար, կախված երեխայի տարիքից, կարող եք հարցնել, թե ինչ են խոսում նրա ընկերները, և համոզվե՛ք, որ նրանց ստացած տեղեկությունները վստահելի են:

Սկսե՛ք տնից

Փորձե՛ք ինչ-որ ժամանակ դիմակը կրել տանը միասին և աստիճանաբար ավելացրե՛ք այդ ժամանակը, որպեսզի երեխաները սովորեն դրան: Հետևելով վերը նշված կանոններին՝ միասին վարժվե՛ք դիմակը դնելուն, կրելուն ու հանելուն:

Հիշե՛ք, որ մանկահասակները սովորաբար արձագանքում են տեսողական ազդանշաններին, օրինակ՝ ժպիտին: Հետևաբար ժպտացե՛ք դիմակը կրելիս և հետևե՛ք, թե ինչպես Ձեզ կօգնի Ձեր ձայնի հնչերանգը: Կարող եք նաև դիմակը դնել նրա սիրած խաղալիք կենդանուն, որպեսզի նրանց աչքը սովորի դիմակին:

Ներգրավե՛ք Ձեր երեխաներին

Դիմակները լինում են տարբեր գույների ու ձևերի, և երեխաները կարող են դրանք համարել ինքնարտահայտվելու միջոց: Փորձե՛ք դիմակի կամ կտորի ընտրությունը վերածել զվարճալի զբաղմունքի և երեխաներին հնարավորինս ներգրավե՛ք այդ գործում: Հիշե՛ք, ինչքան ավելի շատ Ձեր երեխային դուր գա դիմակի տեսքը, այնքան ավելի հավանական է, որ նա կկրի այն, նաև երբ մենակ լինի:

Եղե՛ք հետևողական

Դիմակ ճիշտ կրելը նոր սովորություն է, հետևաբար կարևոր է ճիշտ վարքագիծ ձևավորել: Գտե՛ք դիմակ կրելու կարևորության վերաբերյալ տեղեկությունները կրկնելու ուղիներ և խնդրե՛ք ընտանիքի անդամներին ուղղել միմյանց սխալները: Երեխաներն անմիջապես նկատում են դրանք, հետևաբար զգո՛ւյշ եղեք օրինակ ծառայելիս և խնդրե՛ք ընկերներին ու հարազատներին հետևել դիմակ կրելու հրահանգներին:

ՔՈՎԻԴ-19-ի, դրա ախտանիշների, տարածման միջոցների և Ձեզ ու Ձեր երեխաներին պաշտպանելու վերաբերյալ տեղեկություններ կգտնեք հետևյալ հղումով՝ COVID-19: What parents should know:

Սույն հոդվածը ստեղծվել է Ամերիկայի ժողովրդի աջակցությամբ՝ ԱՄՆ միջազգային զարգացման գործակալության միջոցով: Արտահայտված տեսակետները միմիայն հեղինակներինն են և պարտադիր չէ, որ արտահայտեն ԱՄՆ ՄԶԳ կամ ԱՄՆ կառավարության տեսակետները: