Յուրաքանչյուր չափաբաժին կարևոր է. կարմրուկի վարակն ու բաց թողած պատվաստումների հետևանքը
Կարմրուկով վարակված աղջնակը պատմում է հիվանդության ընթացքի և այն հաղթահարելու մասին:
- Հասանելի է նաև:
- Հայերեն
- English
Երբ տանը հիվանդ երեխա կա, ապա տան բոլոր անդամները նեղսրտված են, լարված ու տխուր: Վստահաբար յուրաքանչյուր ծնողի համար երեխայի առողջությունն առաջին տեղում է: Վերջին շրջանում կարմրուկի դեպքերը կրկին բոլոր մայրիկներին ու հայրիկներին, տատիկներին ու պապիկներին մի լավ անհանգստանալու առիթ տվեցին, և դա բնավ, իզուր չէր. կարմրուկն իսկապես վտանգավոր հիվանդություն է:
«Փետրվար-մարտի վատ վիրուսների շրջանն էր Երևանում, չեմ հիշում, որ երեխաներս այդքան ծանր հիվանդացած լինեին վերջին երեք տարիների ընթացքում: Աղջիկս բարձր ջերմում էր, հազում, այլ բան դեռ չէի նկատել: Հետո երբ արդեն զգացի, որ ջերմությունը շատ երկար է տևում, գնացինք հիվանդանոց: Հիվանդանոցում մի երիտասարդ բժշկուհի զննեց երեխային և երբ տեսավ կրծքավանդակի ցանը, համոզված ասաց «վա՜յ, սա կրմրուկ է»: Հիշում եմ, որ շատ վախեցա, անչափ անհանգստացա»,-
Վարակիչ հիվանդությունների շարքում կարմրուկը բավականին վտանգավոր, մահացու հիվանդություն է: Կարմրուկով վարակված յուրաքանչյուր հազար երեխայից մեկի կամ երկուսի համար այն ճակատագրական է լինում: Սովորաբար մահը պայմանավորված է հիվանդության բարդություններով (թոքաբորբ, էնցեֆալիտ (ուղեղի ախտահարում) աչքերի թարախային բորբոքում (ծայրահեղ դեպքում կուրություն) և այլն: Հիվանդությունը սկսվում է չոր հազով, աչքերի կարմրությամբ, ջերմության բարձրացումով։ 3-4 օր հետո առաջանում է ցան, որը սկսվում ականջների ետևից, տարածվում է` սկզբում ամբողջ դեմքի վրա, այնուհետև մարմնի վերին և ստորին հատվածներին: Կարմրուկի ցանը կարող է տևել մոտ յոթ օր: Կոնտակտավոր երեխաներին մեկուսացնում են սովորաբար 17 - 21 օր:
«Շատ վատ էի զգում, շա՜տ: Անտանելի անհետաքրքիր ժամանակ էր, վրաս կարմիր ցան էր, վախեցել էի», - պատմեց մեզ ութամյա Ալլան:
«Երբ բժշկուհին ասաց, որ քանի որ երեխան մեկ չափաբաժին պատվաստանյութ ստացել է, թեթև կհաղթահարի հիվանդությունը. սիրտս տեղն ընկավ, մի քիչ հանգստացա: Աղջկաս վրայի ցանը իսկապես արագ անցավ, քան սպասում էի», - հիշում է Օֆելյան:
«Երկու երեխաներս էլ ստացել են բոլոր պատվաստումները: Ցավոք, միայն չէինք ստացել վեց տարեկանում նախատեսված ԿԿԽ-ի երկրորդ դեղաչափը և երևի հենց դրա համար էլ այդ հիվանդությունից հարյուր տոկոսով չէինք պաշտպանված: Երբ աղջիկս վեց տարեկան էր դառնալու, այլ երկիր տեղափոխվեցինք: Նոր երկրում էինք, որը նաև համընկավ ՔՈՎԻԴ-ի տարածման հետ և այդ շրջանում վախեցանք նոր պատվաստում անել»:
Օֆելյան առանձնահատուկ ջերմությամբ, մի տեսակ հիացմունքով ու հպարտությամբ նշեց, որ իր տատիկը՝ Օֆելյա Ինճիկյանը Հայաստանում իմունիզացիայի հիմքերը դնողներից մեկն է եղել: Նա շատ երկար տարիների փորձ ունեցող մանկաբույժ է, աշխատել է ՀՀ առողջապահության նախարարությունում, երկար տարիներ դասավանդել Բժշկական համալսարանում:
«Երեխաներիս հարցում նա շատ հետևողական էր: Հետևում էր, որ ստանան բոլոր պատվաստումներն ու անընդհատ հիշեցնում էր, որ երեխաներս ԿԿԽ-ի երկրորդ դեղաչափը չեն ստացել: Մտքներովս չէր էլ անցնում, որ կարմրուկի բռնկում կլինի, որ մենք կվարակվենք: Եթե իմանայի, որ նման պատմության մեջ կընկնեինք, բնականաբար ամեն ինչ կթողնեի ու կտանեի նրանց պատվաստման», - ասաց Օֆելյան՝ ավելացնելով, որ մեր երկիրը փոքր է ու չենք կարող թույլ տալ, որ նման վարակները գլուխ բարձրացնեն: Իսկ պատվաստանյութերի շնորհիվ հազարավոր երեխաների կյանքեր են փրկվել մի շարք ծանր վարակներից:
«Երբ կշեռքի մեկ նժարին դնում ես «մեկ օր կամ կես օր ժամանակ հատկացնել, տանել պոլիկլինիկա, պատվաստումը ստանալ, այդպիսով պաշտպանել երեխայիդ ծա և տասնյակ այլ երեխաների վտանգավոր վարակներից և դրանց ծանր հետևանքներից», իսկ մյուս նժարին, թե «ինչ հետևանք կարող է այդ վարակը թողնել երեխայի վրա, անգամ եթե դա երկու շաբաթ ջերմելն է, դասերից ու ամեն ինչից հետ մնալը», բնականաբար, որպես գիտակից ու խելացի ծնող, ընտրում ես առաջինը, տանում ես ու պատվաստում երեխային», -
Լինելով պատասխանատու մայրիկ՝ Օֆելյան միանգամից դպրոցին և երեխաների խմբակների ուսուցիչներին տեղեկացրել է կարմրուկի ախտորոշման մասին: Անգամ կիսվեց, որ սոց մեդիայի խմբերում, երբ գրել է պատահածի մասին, մի քանի մայրիկ անմիջապես երեխաներին տարել են պատվաստելու ԿԿԽ-ի երկրորդ դեղաչափով, որ բաց էին թողել:
Կարմրուկի, կարմրախտի և խոզուկի պատվաստանյութը (ԿԿԽ) պաշտպանում է երեխաներին միաժամանակ երեք հիվանդությունից։ ԿԿԽ-ի առաջին պատվաստումը երեխաները պետք է ստանան մեկ տարեկան հասակում (12 ամսականում), իսկ երկրորդը` 4-6 տարեկանում։
ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի առողջապահության և սնուցման ծրագրի ղեկավար Լիանա Հովակիմյանը վերհիշում է, թե ինչպես է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը Հայաստանում իր աշխատանքը սկելուց ի վեր, սերտ համագործակցելով ՀՀ առողջապահության նախարարության հետ, աջակցել և շարունակում է աջակցել Հայաստանում երեխաների պատվաստումերի իրականացմանը:
«1994թ.-ից ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ն աջակցում է Հայաստանի կառավարությանը ԱՀԿ-ի կողմից թիրախավորված պատվաստանյութերով կանխարգելվող վեց հիվանդությունների պատվաստանյութերի, ներարկիչների, անվտանգության տուփերի և սառցային շղթայի սարքավորումների ձեռքբերման գործում: Մենք նաև աջակցեցինք նոր անտիգենների ներդրմանը, ինչպիսիք են կարմրուկի, կարմրախտի և խոզուկի (ԿԿԽ) պատվաստանյութերը: Այս աշխատանքին զուգահեռ իրականացրել ենք առողջապահական անձնակազմի վերապատրաստում՝ փոխանցելով թե գիտելիք, թե հաղորդակցության հմտություններ, ինչպես նաև զբաղվել ենք ազգային վերահսկողության համակարգի արդիականացմամբ: Մեր գործընկերության միջոցով մենք կարողացանք օգնել վերացնել մատակարարումների պակասը և ապահովել ու պահպանել պատվաստումների բարձր ծածկույթ: Արդյունքում, Հայաստանը հայտարարվեց որպես պոլիոմիելիտից ազատ գոտի և ընդունեց ազգային ռազմավարություն՝ ստանձնելով պատվաստանյութերի ձեռքբերման աշխատանքները: 2007թ. ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ն աջակցեց կարմրուկի և կարմրախտի դեմ իմունիզացիայի զանգվածային քարոզարշավին՝ նպաստելով կարմրուկի և կարմրախտի վերացման ռազմավարությանը: Արդյունքում՝ 2007 թվականից մինչ բոլորովին վերջերս մեր երկրում կարմրուկի և կարմրախտի դեպքեր չէին գրանցվել»:
Չնայած Ալլան ստացել էր բոլոր պլանային պատվաստումները՝ բացի մեկ չափաբաժին ԿԿԽ-ից, նրան թվում էր, թե որևէ պատվաստում էլ չի ստացել. ոչինչ չէր հիշում: Հիմա, որ մի քիչ ավելի շատ է վախենում ասեղի ծակոցից, ասաց, որ լավ կլիներ բոլոր պատվաստումներն անել փոքր ժամանակ: «Քանի փոքր են երեխաները, չեն հիշի ու չեն զգա, կարելի է արագ-արագ անել բոլոր պատվաստումներն ու վերջացնել», - վրա բերեց Ալլան:
Թե՛ մայրիկը, թե՛ աղջիկը միաձայն փաստում էին, որ այդքան օրեր տանն անցկացնելը շատ դժվար էր: Օֆելյան ստիպված բացակայել է աշխատանքից, աղջիկը՝ բաց թողել դասերը: Բայց շատ ընկերասեր աղջնակի համար ամենադժվարը եղել է ընկերներին այդքան օր չտեսնելը:
«Ամենավատն այն էր, որ ուղիղ երկու շաբաթ չէի գնացել դպրոց, շատ էի կարոտել ընկերներիս: Սիրում եմ շփվել ընկերուհիներիս հետ: Իրականում, իմ ամենամտերիմ ընկերուհին էլ գրիպով էր հիվանդացել, երկուսով մի կերպ էինք դիմանում, անընդհատ թեյ էինք խմում, մեկ-մեկ հեռախոսով խոսում, մի քիչ կարոտներս առնում», - ասաց Ալլան:
«Եթե կախարդական փայտիկ ունենայի, այնպիսի կախարդանք կանեի, որ աշխարհով մեկ վիրուսներ չլինեն, որ բալիկները չհիվանդանան, նույնպես մեծերը, պապիկներն ու տատիկները, որ ոչ մի մարդ չհիվանդանար: Բայց համ էլ կուզենայի, որ երկրները իրար հետ ընկերանան, ընկերներ լինեն ու կռիվներ չանեն»:
Մի պարզ ճշմարտություն մի մանկան շուրթերից, որ պետք է հասնի բոլոր մեծերի ականջին, սրտին, մտքին ու վարքին: Եվ եթե առաջինի դեպքում խելացի գիտնականները վաղո՜ւց գտել են կամ կարողանում են ավելի արագ գտնել կախարդական նյութը՝ պատվաստանյութը, ապա երկրորդի դեպքում՝ մեր հույսը թերևս ա՜յ այսպիսի խելացի աղջիկներն ու տղաներն են:
